Reuzenkeien in Texelse Burghtkerk onderdeel van middeleeuwse 'klokkenstoel'?

De grote veldkeien liggen direct ten noorden van de huidige bakstenen toren in de kerk, in de buurt van het portaal. Tijdens de opgravingen in 1952 zijn op verschillende plekken alleen kleinere veldkeien gevonden. Deze kunnen destijds zijn gebruikt voor de fundering van de houten kerk, maar ook voor de kerk die daarna kwam: van tufsteen. De kerktoren werd pas na 1175 aan de kerk toegevoegd. Uit bestaande gegevens blijkt dat de grote keien niet werden gebruikt voor de fundering van de kerktoren, maar dat deze al veel eerder zijn geplaatst.

Klokkenstoel?

Mogelijk hebben de veldkeien vóór de bouw van de kerktoren een andere functie gehad. Kerken die geen toren hadden, hadden vaak een ‘klokkenstoel’: dikke houten of ijzeren balken waarin één of meerdere klokken hingen. De grote keien diende mogelijk als fundering van zo'n klokkenstoel in de kerk van Den Burg. Dit past in de kerkelijke bouwtraditie in de periode 900-1200. De veldkeien zijn onder de nieuwe vloer bewaard gebleven.

Meerdere opgravingen

In 1952 heeft archeoloog dr. Herre Halbertsma al eerder opgravingen gedaan rond de kerk. Op basis van zijn graafwerk en de vondst van de veldkeien blijkt dat de huidige Burghkerk op een middeleeuwse terp is gebouwd, op een ophoging van zo’n 2,5 meter. Het kan zijn dat deze terp is opgeworpen in de periode 810 tot 885 na Christus, toen Deense Noormannen een bedreiging vormden voor dit gebied.

Waarschijnlijk stond er in die tijd een bescheiden, houten kerk op de terp. Deze eerste kerk moet een stuk kleiner zijn geweest dan de huidige kerk van baksteen. De kerk was gewijd aan Sint Sixtus, de zesde bisschop (de paus) van Rome. Het zou kunnen dat de houten kerk zoden wanden had. Zoden werden in de middeleeuwen op Texel vaak gebruikt in huizen en hutkommen (een soort huisje in een kuil).

Fries heiligdom

Den Burg is ontstaan als een ringwalburg, een vroegmiddeleeuws verdedigingswerk. Toen is waarschijnlijk ook de eerste houten kerk gebouwd. Mogelijk was deze plek vóór die tijd een ‘fanum’: een ‘Fries’ heiligdom. Het gebeurde vaker dat een nieuw heiligdom op een oud heiligdom werd geplaatst, vanuit een vorige religie. Er zijn niet veel bronnen bewaard gebleven uit deze tijd, maar het lijkt erop dat het christendom op het ‘Friese’ Texel niet erg enthousiast werd ontvangen.