Een heuse revolutie noemt Nico Vriend de nieuwe manier om te zoeken in het Noord-Hollands Archief. Door een computer die zichzelf leert lezen, hoef je nu niet meer de miljoenen hand geschreven documenten door te spitten, maar kan je zoeken op termen zoals we inmiddels helemaal gewend zijn.
Een krachtige computer heeft geleerd om het soms eeuwenoude Nederlandse te herkennen. "Het is onwijs gaaf dat het gelukt is om samen met het Nationaal Archief en andere internationale instellingen een computer te trainen om al die kriebelhandschriften te ontcijferen", zegt Nico Vriend coördinator publieksprojecten bij het Noord-Hollands Archief.
Haarlem, Amsterdam en Batavia
Het leerproces begon simpel voor de computer. Handgeschreven woorden als Haarlem, Amsterdam en Batavia werden als eerst 'aangeleerd'. De volgende stap was dat de machine zelf woorden probeerde te herkennen en op te slaan.
Door dit zelf-leerproces kon de computer na maanden van scannen vrijwel alle woorden herkennen in de miljoen documenten. Maar, en dit is revolutionair, ook zoeken naar woorden werd mogelijk gemaakt. En zo kan er op heel specifieke termen worden gezocht. "Juist dat is een echte 'game changer' voor iedereen die zich met het verdelen bezighoudt", lacht Nico.
"Het is onwijs gaaf dat het gelukt is om een computer te trainen om al die kriebelhandschriften te ontcijferen"
"Je kunt zoeken op je eigen naam, een adres of een straatnaam. Alles wat jou interesseert kan je intypen", vervolgt Nico. En het kan gewoon thuis op je eigen pc.
Haarlem Textielstad
Als je zoekt op 'Haarlem Textielstad' dan kom je tot de ontdekking dat Haarlem als textielstad weinig meer voorstelde in de negentiende eeuw. Belgische textielhandelaren werden na 1830 met subsidies naar Nederland gelokt in de hoop daar een succesvolle onderneming te kunnen starten.
Maar die hoop werd snel de grond in geboord. In het proefschrift van Frans Meesing staat beschreven wat twee Belgische textielhandelaren aantroffen: 'een ondervoede', 'fysiek verzwakte' en 'geestelijke gedegenereerde bevolking'. De geschoolde arbeiders waarover veelal werd gesproken, waren er niet. En het vak was men volgens Meesing verleerd. Rond 1850 waren de economische vooruitzichten in Haarlem weer even somber als twintig jaar eerder.
"Er zijn tal van zulke ontdekkingen", zegt Nico en hopelijk gaan we nog veel meer vinden. "Dit is echt zo gaaf, wat een jaar geleden nog onmogelijk was, is nu gerealiseerd."
Wil je zelf zoeken? Kijk op: Zoekenintranscripties.nl
Dit is een bericht van de gemeenschappelijke nieuwsredactie
