Wat leert het 'verloren paradijs' van Al-Andalus ons? "Onbekend maakt onbemind"

Begin februari verscheen het boek al, maar vanmiddag werd de kroon op hun jarenlange werk gezet, tijdens de boekpresentatie in een atelier op de Brouwersgracht in Amsterdam.

Hicham vertelt: "Weinig mensen kennen deze belangrijke geschiedenis van het Andalusische erfgoed. Van tolerantie in identiteit, cultuur en taal, maar ook wetenschap, architectuur en natuurlijk de keuken."

Paradijs

Beide heren werden ooit verliefd op het Spaanse Andalusië. Het leidde hen uiteindelijk naar het huidige Europese Iberische Schiereiland, dat ten zuiden van de Pyreneeën ligt.

In 2017 besloten ze samen naar de omgeving af te reizen. Ze bezochten daar tientallen joodse en islamitische nakomelingen van Al-Andalus, dat zij 'het verloren paradijs' noemen. "We hebben erg ontroerende gesprekken gevoerd en de mooiste verhalen gehoord van meer dan veertig families."

Sleutel van 'thuis'

Bij een van die ontmoetingen krijgen zij een roestige, oude huissleutel in hun handen gedrukt. De sleutel werd vijfhonderd jaar geleden door een gevluchte familie uit Al-Andalus meegenomen en generaties lang doorgegeven. "Volgens een bekende legende brachten moslims en joden vanaf de vijftiende eeuw, na hun verdrijving van het Iberisch Schiereiland, de sleutels mee van hun achtergelaten huizen in Granada, Sevilla, Córdoba en Toledo. In de hoop ooit weer terug te keren", vertelt Hicham.

Die traditie leeft ook voort in het huidige conflict tussen Israël en Palestina: "In de vorige eeuw hebben veel gevluchte Palestijnse families de sleutels van hun huizen bewaard, in de hoop ooit terug te keren naar hun thuis."

Beluister hieronder het Engelstalige interview met de joodse Sidney Corcos uit de Marokkaanse havenstad Essaouira, die het verhaal van zijn voorouders deelt: 

Tijdens hun reizen door Marokko ontdekten Rick en Hicham dat de nazaten van de moslims en joden, die naar Spanje en Marokko vluchtten, deze verhalen nog altijd met elkaar delen. De invloeden van die rijke 'verloren' cultuur zijn ook goed terug te zien in het huidige Andalusië in Zuid-Spanje. Het boek vertelt niet alleen de geschiedenis, maar brengt ook actuele thema’s aan bod, zoals: polarisatie, verlies, eenzaamheid, familie en immigratie.

'Ken je geschiedenis'

"Ooit was Al-Andalus een gebied waar verschillende religies en culturen vreedzaam naast elkaar konden leven. Iets waar we door de eeuwen heen naar blijven streven", zegt Rick. 

Er zijn gesprekken met het Joods Historisch Museum in Amsterdam, en Spaanse en Marokkaanse musea, in de hoop het boek daar te mogen vertonen. "Christenen, moslims en joden delen een bewogen geschiedenis, maar er bestaan ook lange perioden van vreedzame co-existentie. De gedeelde geschiedenis van deze religies is behalve actueel ook boeiend. De mensen in dit boek geven deze eeuwenoude verhalen een gezicht en een stem."

Verschillend, maar verenigd

In zijn geboortestad groeide hij op tussen verschillende culturen en religies. "Hoorn heeft wat dat betreft vele gezichten, maar vanuit mijn ervaring gaan de meesten hier in harmonie met elkaar om. Ik heb veel vrienden met een migratieachtergrond. We komen bij elkaar thuis om te eten en we sporten samen."

Persoonlijk ervaart hij dan ook geen grote kloof in zijn eigen omgeving, "maar het is natuurlijk maar net hoe je jezelf opstelt. Onze boodschap gaat over tolerantie. We moeten elkaar respecteren en accepteren, ondanks verschillen in elkaars afkomst, cultuur, taal, religie en levenswijze."

Hicham woont al bijna zijn hele leven met veel plezier in Alkmaar. Zijn ouders komen oorspronkelijk uit Marokko. "Wij gaan hier 'Inshallah' nooit meer weg. Met mijn vrouw Lisette en twee zoons ben ik hier echt gelukkig. Het voelt gewoon vertrouwd. En de mensen zijn vriendelijk."

De lessen die zij zelf hebben getrokken uit hun zoektocht? "Onbekend maakt onbemind. We hebben de plicht om elkaar te blijven ontmoeten en elkaar te leren kennen, zodat we hopelijk ooit verenigen. In de Koran staat een prachtige vers, die ons blijft inspireren: 'O mensheid, wij hebben jullie geschapen uit een man en een vrouw.  Wij hebben jullie tot volken en stammen gemaakt, opdat jullie elkaar leren kennen'."