Veel onduidelijk in TONK-jungle: weinig aanvragen, raadsleden hebben vragen

De TONK-uitkering wordt landelijk veel minder aangevraagd dan verwacht, berichtte de NOS eerder deze maand, na navraag bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Medemblik en Hoorn herkennen dat beeld. Woordvoerder Jara Hof van de gemeente Hoorn noemt als mogelijke verklaring dat mensen denken dat ze TONK terug moeten betalen en daarom terughoudend zijn.

Dat is in Hoorn niet aan de orde, benadrukt ze. "Gemeenten mogen zelf beslissen hoe ze deze regeling uitvoeren. Wij hebben ervoor gekozen om deze regeling nooit in een lening om te zetten." Ook Koggenland en Medemblik laten na vragen weten de TONK-uitkering nooit als lening te behandelen. 

En daar begint de onduidelijkheid: gemeenten geven in de voorwaarden op de gemeentewebsites geen eenduidig antwoord op de vraag of de kans bestaat dat de TONK-uitkering omgezet wordt in een lening. De Rijksoverheid laat die invulling over aan gemeenten zelf. En dat is ook in de gemeenteraden opgevallen. In Enkhuizen kaartten de SP, Enkhuizen Vooruit! en Het Enkhuizer Alternatief vorige week in een motie aan dat de angst onder mensen bestaat dat de uitkering terugbetaald moet worden en daarom minder wordt aangevraagd. Het Medemblikse GemeenteBelangen kwam halverwege april al met een soortgelijke motie, die unaniem werd aangenomen.

Tekst gaat verder onder infoblok

Ruimhartig

Ook de hoogte van de uitkering wisselt nogal per gemeente en berust soms op onduidelijkheid. Landelijk verantwoordelijk minister Koolmees riep gemeenten eerder deze maand op om ruimhartiger met de regeling om te gaan. Hoorn besloot al eerder om de tegemoetkoming te verdubbelen, van een eenmalige 800 naar 1600 euro. "Tot nu toe zijn er geen noodzakelijkste kosten boven die 1600 euro geweest", vertelt woordvoerder Jara Hof.

In Koggenland bedraagt de regeling maximaal 450 euro per maand. Opmeer en Medemblik vermelden geen concreet bedrag, maar Medemblik laat weten dat het om maximaal 3.000 euro gaat over de volledige zes maanden. 

Veel afwijzingen

Raadslid Luiten Plekker van GemeenteBelangen vindt dat er ook in Medemblik wel wat ruimhartiger mag worden omgegaan met de regeling. In zijn gemeente werden bovendien veel aanvragen afgewezen. In de laatste cijfers die mediapartner WEEFF heeft opgevraagd ging het om tien afwijzingen, van de in totaal 16 aanvragen. In Hoorn werden slechts vijf aanvragen afgewezen, op een totaal van 54. 

De afwijzingen in Medemblik hadden te maken met uiteenlopende redenen, licht woordvoerder Jacobien van Boeijen toe: "De inkomensterugval had niet te maken met het coronavirus, de benodigde stukken werden niet aangeleverd, of er viel nog aanspraak te maken op huurtoeslag, een voorliggende voorziening."

"Ik schrik daar wel een beetje van. Zijn we dan niet iets te voorzichtig? De drempel moet zo laag mogelijk blijven", reageert Plekker. Hij hekelt de onduidelijkheden rondom de uitkering. "De hoogte is niet vindbaar, pas bij het invullen van het aanvraagformulier wordt het een en ander duidelijk. Het zou prettiger zijn om dat meteen zichtbaar te hebben."

Plekker riep het college in zijn motie ook op om de aanwezigheid en mogelijkheden van de TONK-uitkering wat meer in de publiciteit te brengen. Hij ziet daar nog weinig van terug. "Ik heb nog geen actie gezien. Ik ga dat nog maar eens aankaarten."

De gemeente Medemblik kan moeilijk inschatten waarom het aantal aanvragen zo achterblijft: "Het is lastig om te zeggen waar precies de drempels voor inwoners liggen. Het zou bijvoorbeeld kunnen liggen aan het feit dat inwoners vrij veel bewijsstukken moeten aanleveren."

Stede Broec, Enkhuizen, Drechterland nog niet begonnen

In de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland is het aanvragen van een TONK-uitkering überhaupt nog niet mogelijk. Woordvoerder Lynn Noppen laat namens de drie gemeenten weten dat de beleidsregels nog niet akkoord zijn bevonden door de colleges. Wel hebben er 14 mensen zich gemeld, maar deze mensen kunnen pas een officiële aanvraag indienen nadat de drie colleges de voorwaarden rondom de regeling hebben goedgekeurd.