Natuurlijk Noord-Holland: wilde dieren in Leyduin

Wilde dieren zijn overal. Bij jou in de straat, in je tuin, op je dak, in het park. "Hou je ogen en je oren open en je ziet ze overal", meent boswachter Jeroen, ondertussen rondkijkend van boomkruin tot bosgrond.

We zijn om 7.00 uur op pad gegaan vanuit de werkschuur van Landschap Noord-Holland. "Hier staat het gereedschap waarmee we de buitenplaats onderhouden." Even voor de goede orde: Leyduin is een buitenplaats en geen landgoed. "Het verschil is dat een landgoed het hele jaar door werd bewoond en een buitenplaats alleen in de zomer. De familie die het landhuis bewoonde, bracht de winter door in een grachtenpand ergens in de stad. Zo'n woning lag beschutter en was makkelijker te verwarmen." In het geval van Leyduin was dat de familie Van Lennep die ook een huis bezat aan de Keizergracht in Amsterdam.

Verrassingsconcert

Bij de opkomende zon worden we verrast op een concert. "Dat is zo mooi als je er vroeg op uit gaat, de vogels zijn dan ook net wakker en ze hebben er zin in." Jeroen luistert naar de roffel van een specht, die even later wordt beantwoord door een andere specht iets verderop. "Zo geven ze aan elkaar hun territorium door: 'Ik zit hier! Deze boom is van mij, hier is mijn nest! Leuke vrouwtjes zijn welkom!'"

Wij krijgen een grote bonte specht heel mooi te zien. Hij vliegt van boom naar boom en zo, hup, een nestgat in. Het gat is uitgehakt in een oude beuk. Zijn kopje verschijnt weer in het gat en hij blijft ons in de gaten houden.

Het geoefende oog van de boswachter ziet overal sporen. "Kijk dit is de prent van een ree." Op zijn knieën wijst Jeroen naar twee gleufjes in de bosgrond, een paar centimeter lang. Ze zijn afgedrukt in een opengewerkte plek waar de bladeren van zijn weggeveegd. "Een ree is altijd op zoek naar knoppen, groene blaadjes of naar eetbare wortels die net onder de oppervlakte liggen. Hij schraapt met zijn hoefjes de grond open en heeft zo weer wat te knabbelen."

Iets verder langs het pad staat naast een omgevallen boom een klein struikje met een stam die eigenlijk te dik is voor een boompje van dit bescheiden formaat. Ook hier is een ree bezig geweest. "Dit is een esdoorn. Daarvan bevatten de knoppen suikers die reeën lekker vinden. Ze komen iedere keer langs om de verse scheuten op te eten. Zo blijft dit boompje dus heel klein, terwijl hij best al een paar jaar oud is. Een soort bonsaï", waarmee Jeroen verwijst naar de Japanse boomsierkunst waar door, onder andere, precies te snoeien een boom op miniatuurformaat wordt gekweekt.

Jachtopzieners

Als we verder het bos doorlopen richting de plaats waar vroeger een renbaan lag, staat de boswachter ineens stil en wijst. Bijna onzichtbaar door hun camouflage staan er vier reeën tussen de bomen. "We noemen dat in boswachterstaal een sprong. We hebben het ook over het ree, en over prenten in plaats van sporen. Die woorden zijn overgenomen uit de jacht. Vroeger waren boswachters vooral houtvesters en jachtopzieners. Toen ging het er om dat er voor de rijke familie zoveel mogelijk wild was om op te jagen en bomen stonden die waardevol hout opleverden. Nu draait het bij ons echt om natuur."

We staan, vanaf het pad, minuten te kijken naar de reeën die ons heus wel hebben gezien, maar die zich toch veilig voelen."Zodra we van het pad afgaan weten ze: 'Dat is foute boel', en dan gaan ze er vandoor", legt hij uit.

De grootste kans om een ree te zien, is door 's ochtends vroeg of aan het begin van de avondn op pad te gaan. "Het ree is een heel schuw dier. Ze verlaten de dekking van het bos alleen in de schemering of heel vroeg in de morgen. Dan gaan ze op grasveldjes in de buurt grazen, en knabbelen ze van struiken en planten. Door vroeg op te staan en de plaatsen in de gaten te houden waar ze paadjes hebben uitgesleten in het bos, zogenaamde wissels, kun je ze tegenkomen. Maar blijf alsjeblieft op het pad. Het onnodig verspillen van energie om steeds op de vlucht te moeten voor mensen of voor honden die niet aan de lijn zijn, kan een ree aan het eind van de winter als ie door al zijn reserves heen is het leven kosten."

Tot slot nog een dringende boodschap voor de natuurliefhebber. "Wees welkom in Leyduin, maar hou je aan de regels."