Rechtbank zet streep door undercovertraject en spreekt moordverdachten in cold case vrij

De destijds 38-jarige Patrick van Dillenburg verdween op 3 januari 2002 spoorloos. Zijn vriendin, met wie hij een zoontje heeft, belde hem nog zes weken lang, in de hoop uiteindelijk zijn stem weer te horen. En nu, na 19 jaar is hij nog steeds niet gevonden en zijn de 49- en 59-jarige verdachten vrijgelaten door een ongeldige bekentenis.

Undercover als potentiële werkgever

Van Dillenburg was bekend in de drugswereld en de politie sluit daarom de mogelijkheid niet uit dat hij slachtoffer was van een 'ripdeal'. Toch leverden meerdere onderzoeken weinig op. De politie zette daarom in 2017 een aantal undercoveragenten in om meer duidelijkheid over de rol van twee verdachten in de vermissing te krijgen. Via de omstreden Mr. Big-methode probeerden politie en justitie één van de verdachten, Ad K., een bekentenis te ontlokken. 

"In anderhalf jaar slaagden met name twee agenten erin een zakelijke en vriendschappelijke relatie op te bouwen met een van de twee verdachten en zijn vriendin", stelt de rechtbank. De agenten deden zich voor als potentiële werkgevers van de verdachte, maar eisten daarvoor openheid over zijn verleden.

De rechtbank verklaart dat hoewel de opsporingsmethode met undercoveragenten geldig was om in te zetten, de uitvoering dat niet was. "Ten eerste is er tijdens een van de drie gesprekken waarin over de dood van Van Dillenburg wordt gesproken, op ongeoorloofde wijze druk op de verdachte uitgeoefend. Hierdoor kwam hij feitelijk in een verhoorsituatie terecht, zonder dit zelf te weten en zonder de waarborgen die de wet bij dit soort verhoren voorschrijft."

Zakenreis naar Portugal

Ook zou een van de undercoveragenten de verdachte niet vrijelijk hebben laten spreken. Een beloofde zakenreis naar Portugal zou niet doorgaan als de verdachte niet zou bekennen. "De rechtbank is van oordeel dat hiermee de grens van het toelaatbare werd overschreden en dat niet kan worden vastgesteld dat de verdachte vervolgens in vrijheid heeft verklaard."

Het belang van de reis naar Portugal voor de verdachte is ook een reden voor de rechtbank om de bekentenis af te wijzen. De verdachte had namelijk last van schulden en verslavingsproblemen en wilde daarom graag emigreren naar Cambodja om daar een restaurant te openen. De verdachte zag de zakenreis naar Portugal dan ook als een uitweg, aangezien de undercoveragent had verklaard dat daar veel geld te verdienen viel.

Afhankelijkheidsrelatie

Omdat de agenten weinig hebben vastgelegd van de opgebouwde vriendschap en mogelijke afhankelijkheidsrelatie met de verdachte, komt de rechtbank tot de conclusie dat 'zij niet volledig kan beoordelen of uitsluiten dat de verdachte door misleiding en/of beloftes van de undercoveragent, dan wel als gevolg van zijn afhankelijkheidsrelatie tot de undercoveragenten, is beperkt in zijn verklaringsvrijheid'.

Toch is de rechtbank nog steeds van oordeel dat er sterke aanwijzingen zijn dat de verdachten 'op de een of andere manier betrokken zijn geweest bij de dood van Van Dillenburg'. Onder andere getuigenverklaringen zouden hiervoor aanleiding geven, maar deze zijn volgens de rechtbank onvoldoende om 'wettig en overtuigend vast te kunnen stellen dat de twee mannen Van Dillenburg daadwerkelijk om het leven hebben gebracht'.

'Hoop op einde Mr. Big' 

"Uit deze zaak blijkt onomstotelijk dat mensen kunnen worden verleid tot het doen van valse  bekentenissen, zelfs in een moordzaak", reageert advocaat Vito Shukrula van verdachte Ad K. "Mijn cliënt is blij met het vonnis; hij heeft twee jaar onschuldig vastgezeten. Ik hoop dat met deze uitspraak een einde is gemaakt aan de inzet van de Mr. Big-methode en dat politie en justitie inzien dat deze methode onbetrouwbaar is."