ZAANDAM - Het is vandaag tachtig jaar geleden dat er massaal mensen opstonden tegen de Duitse bezetter. In 1941 protesteerden in Amsterdam de eerste mensen in Amsterdam tegen de Jodenhaat- en vervolging, maar ook in Zaandam gingen een dag later mensen massaal de straat op. Wim Nieuwenhuijse was erbij: in de kinderwagen. Zijn ouders die in het verzet zaten namen hem mee naar de Dam, waar duizenden mensen protesteerden.
Tachtig jaar na de Februaristaking: "Het was een boost voor het verzet" - NH Nieuws
Er zat na de oorlog "geen slot op de mond", zegt Nieuwenhuijse over zijn ouders. Alles werd besproken. Zo weet hij vrij nauwkeurig te vertellen wat er zich heeft afgespeeld. Als we tachtig jaar na dato op de Dam lopen zegt hij dat het terecht is dat de Februaristaking ook in Zaandam wordt herdacht. "De staking in de Zaanstreek was heftiger en groter dan in Amsterdam."
Sneeuwbaleffect
In die tijd waren er veel fabrieken in de Zaanstreek. "Mensen uit die bedrijven gingen het ene na het andere bedrijf af en riepen op om mee te gaan staken." Het oppakken van honderden Joden in Amsterdam was daarvoor de directe aanleiding. "Het werd een sneeuwbaleffect, steeds meer bedrijven deden mee." Ongeveer tweehonderd waren het er uiteindelijk en zo'n 16.000 mensen deden mee aan de staking.
"Er werd wel eens gezegd dat het niks heeft opgeleverd. Maar dat is niet waar"
"De Dam is altijd het centrum van Zaandam geweest", zegt Nieuwenhuijse. "Die stoet werd steeds groter en groter en de mensen verzamelden zich daar. Er waren geen sociale media waarop dat werd gezegd, maar het was het centrale punt waar iedereen automatisch naartoe ging."
Sancties
De Duitsers braken het protest uiteindelijk af en vuurden kogels af waarna de menigte wegstoof. Eén persoon werd dodelijk geraakt, een slagersjongen uit Middelie. Naderhand kreeg Zaandam te maken met sancties. Zo werd de burgemeester vervangen door een NSB'er en kreeg de stad een boete van een half miljoen gulden. Daarnaast werden er SS'ers gestationeerd.
Toch denkt Nieuwenhuijse niet dat de staking voor niets is geweest. "Er werd wel eens gezegd: 'het heeft niks opgeleverd'. Maar dat is niet waar. Je liep daar met je overbuurman, je collega. Daarna kreeg het verzet een soort legalisatie van de bevolking. Er is natuurlijk veel verraad geweest in de Zaanstreek, maar er was draagvlak voor het verzet onder de bevolking. Het was een 'boost' voor het verzet."
In Zaandam zal de jaarlijkse herdenking bij de Wilhelminabrug in kleine kring plaatsvinden. Via deze link is een mini-documentaire te zien over de Februaristaking in de Zaanstreek.
💬 Wil je niets missen uit Zaanstreek-Waterland?
- Blijf op de hoogte via nhnieuws.nl/zaanstreek-waterland
- Mail ons jouw tips, verhalen, foto’s en filmpjes naar [email protected]
Taalfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]