Verkiezingen regelen nog nooit zo'n megaklus: "Extra grote uitdaging"

"We hebben absoluut een klus gekregen. Verkiezingen zijn altijd al een klus maar nu in coronatijd is het een extra grote uitdaging", vertelt Van den Berg op de gemeentewerf bij Wieringerwerf, waar dozen vol rode potloden, stembussen en stemhokjes klaarliggen. "We willen dat iedereen straks veilig kan stemmen."

Dankzij een oproep van de Rijksoverheid zijn er heel veel vrijwilligers die meehelpen om de verkiezingen vlekkeloos te laten verlopen. Maar ook in de eigen organisatie heeft de gemeente mensen ingeschakeld om alle posten te kunnen bemensen. "In totaal worden er 160 collega's ingezet", zegt Van den Berg daarover.

Niet welkom

Alles verloopt anders dit jaar. Veel van de locaties zijn niet te gebruiken. "We zijn momenteel niet welkom in verzorgingshuizen en dat willen we zelf ook niet", zegt de projectleider naast een grote stembus. "Deze stond altijd op scholengemeenschap Wiringherlant maar die slaan we ook over. Je moet je afvragen of je daar extra mensen over de vloer wilt."

Ondertussen blijft de vraag boven de markt hangen of de verkiezingen uiteindelijk zullen doorgaan. Geluiden over een 'derde golf' houden de onzekerheid in stand. "Daar zit natuurlijk een spanningsveld. Aan de ene kant wordt iedereen opgeroepen om thuis te blijven. Aan de andere kant de oproep om te gaan stemmen", zegt burgemeester Rian van Dam. Voor haar weegt het belang van de democratie heel zwaar, "Het is het waardevolste goed dat we hebben. Het kabinet is nu demissionair maar er is straks, na de coronacrisis, heel veel werk aan de winkel. Dan is het goed dat er weer een regering is, die aan de slag kan."

Extra stemdagen

Lia van den Berg breekt inmiddels bijna 24 uur per dag haar hoofd op alle extra regels die moeten worden gevolgd: "Er zijn dus twee extra stemdagen waarop een aantal bureaus alvast open zijn. Die stemmen worden 's avonds achter slot en grendel gelegd tot ze op de woensdag allemaal gaan worden geteld. Verder heb je extra ruimte nodig om te kunnen stemmen op anderhalve meter en later ook bij het tellen. Iedereen mag na het stemmen het rode potlood houden trouwens, dat scheelt weer schoonmaken."

In de uitgestrekte gemeente Hollands Kroon werd bij eerdere edities een grote, gele Amerikaanse schoolbus ingezet als mobiel stemkantoor. Ook dat kan nu niet. Wel kunnen 70-plussers stemmen per brief die of per post of op een centraal punt worden ingeleverd. "We doen er alles aan om iedereen veilig te kunnen laten stemmen", zegt burgemeester Van Dam. "Ik hoop dat we straks, met alle hindernissen die er zijn, de democratie eer aan doen."

Drive-through stembureau

Bij de gemeentewerf wordt ondertussen samen met de brandweer gewerkt aan een drive-through stembureau. De brandweerwagens maken daarvoor even ruimte in de garage zodat stemmers via de ene kant naar binnen en na het stemmen, weer via de andere kant naar buiten kunnen rijden. Dat klinkt leuk maar je moet wel alleen komen, zonder passagiers. "Ja, vanwege het stemgeheim. Dat staat in de kieswet", legt Lia van den Berg uit. "Als je bang bent dat het te druk wordt op de gewone stembureaus dan kun je hier vanuit je auto je stem uitbrengen."