AMSTERDAM - Met de vermoedelijke invoering van de avondklok en de huidige lockdown zal het aantal protesten tegen de coronamaatregelen vermoedelijk groeien. Volgens crisisexpert Marco Zannoni bestaat het risico dat de protesten verharden en dat protesten daarnaast snel beëindigd worden.
Afgelopen zondag liep een demonstratie op het Museumplein, die van de gemeente daar niet mocht plaatsvinden, nog uit op rellen. De politie zette na meerdere waarschuwingen waterkanonnen, politiepaarden en de Mobiele Eenheid in. Agenten hielden uiteindelijk 143 demonstranten aan.
Zannoni, directeur van het Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement (COT), heeft de beelden ook bekeken. Hij noemt het zorgelijk dat een deel van de demonstranten op een confrontatie met de politie uit leek te zijn. "Op het moment dat er wordt gezegd 'laten we koffie gaan drinken', terwijl de demonstratie niet doorgaat, dan zie je het uitdagende ontstaan. Dan heb je meteen het gevoel, hoe lang gaat het goed? Heb je niet mede als doel om het te laten escaleren of heb je oprecht zorgen?"
"Heb je niet mede als doel om het te laten escaleren of heb je oprecht zorgen?"
Hij wijst erop dat er door de politie stap voor stap gehandeld wordt. "Je geeft aan dat er regels worden overtreden en je probeert de menigte weg te krijgen, in de hoop dat de groep steeds kleiner wordt. Vervolgens merk je wat de reactie is. Mensen gaan weg, maar anderen blijven of zetten stap naar voren en provoceren actief. Afhankelijk van wat je tegenkomt zet je de volgende stap als politie. Als het geweldrisico toeneemt wordt ook de reactie harder."
Veel demonstranten en sympathisanten zijn toch kwaad over het politie-optreden op het Museumplein. Ze vinden dat agenten in burger, die in groepjes de menigte in lopen en verdachten aanhouden, de rellen hebben uitgelokt.
Zannoni zegt dat dit onderdeel is van de tactiek om de situatie onder controle te houden. "Het snel raddraaiers eruit pikken om verdere escalatie te voorkomen." Tegelijkertijd zijn dit soort aanhoudingen ook 'hoog risico-interventies' die ongewild ook tot escalatie kunnen leiden omdat de groep reageert, aldus Zannoni.
"Je kunt het ongemoeid laten, maar dan denkt de groep dat je ermee weg komt", zegt hij. "En aanhoudingen zijn belangrijk. Ordeverstoorders moeten weten dat de pakkans groot is en dat je er niet mee weg komt als je geweld gebruikt. De groep mag geen anonimiteit bieden. In het verleden gebeurde het wel vaker dat uiteindelijk de ME een plein leeg veegde en er geen aanhoudingen werden verricht."
De politie moet volgens hem op locatie telkens een afweging maken welk optreden verstandig is. Hij noemt de kritiek voorspelbaar. "Het is makkelijke kritiek. Het ligt niet aan ons, iemand anders heeft het gedaan." Wel vindt hij dat er altijd serieus worden gekeken naar de proportionaliteit van het politie-optreden.
"Het is makkelijke kritiek. Het ligt niet aan ons, iemand anders heeft het gedaan"
Demonstraties moeten vooraf aangemeld worden bij de gemeente Amsterdam. Omdat het demonstreren wordt gezien als een grondrecht, is het volgens Zannoni heel moeilijk om het niet toe te staan. Wel gelden er vanwege de coronamaatregelen beperkingen. Zo mag er vaak geen muziek klinken, is er een maximumaantal demonstranten en wordt er soms een andere locatie, zoals het Westerpark, aangewezen.
Ook moeten de deelnemers aan de demonstratie afstand houden, maar dit soort regels zijn volgens de crisisexpert ingewikkeld. "Het is een demonstratie tegen coronamaatregelen, hoe groot is de kans dat ze zich aan diezelfde maatregelen houden? Zelfs als de organisator meewerkt is de kans groot dat je het na een kwartier weer moet doen beëindigen als burgemeester."
Social media
Dat zal bij het overtreden van de coronaregels wel moeten gebeuren, want door sociale media kijken veel mensen mee en is de druk op burgemeesters om te handhaven groot. Toch denkt Zannoni niet dat dat telkens tot rellen leidt. "We moeten voorkomen dat het beeld is dat het alles of niets is. Dat het is, de demo gaat door of de ME komt. Er zit zoveel tussen. Je kunt bijvoorbeeld met kleine groepjes ingrijpen."
Daarbij hebben politie en gemeente vooraf ook mogelijkheden. Er kan besloten worden om niet meer met organisatoren mee te werken als duidelijk is dat ze zich schuldig maken aan opruiing en bewezen relschoppers kunnen een gebiedsverbod krijgen of zich mogelijk zelfs verplicht moeten melden op het politiebureau tijdens een nieuwe demonstratie.
Het is volgens Zannoni vooral lastig als verschillende groepen zich mengen. "Van bezorgde burgers tot complotdenkers en vreedzame demonstranten tot personen die uit zijn op geweld. Het is te hopen dat de goedwillenden met oprechte zorgen wegblijven bij diegenen die vooral uit zijn op confrontaties, de kwaadwillenden."
Beelden van de demonstratie op het Museumplein - NH Nieuws
Avondklok
Hij wijst erop dat er vorig jaar tijdens demonstraties op borden stond dat er sprake was van een dictatuur. 'De verwachte avondklok is koren op de molen voor degenen die dat willen gebruiken als argument. Ik denk niet dat de groep die uit is op confrontaties direct heel veel groter wordt, maar het zorgt wel bijna voor iets meer legitimiteit. Er is steeds meer om tegen te zijn. Ook is de vraag wat de invloed is van de Capitool-bestorming, de vermenging met complotdenkers en de invloed van kwaadwillenden die de zorgen van mensen gebruiken om op te ruien. Er is zeker het risico van verharding.'
Onacceptabel
Burgemeester Halsema noemde het gedrag van een grote groep demonstranten onacceptabel. Ze schreef gisteren in een brief aan de gemeenteraad dat de politie geconfronteerd is met onbegrip, tegenwerking, agressie en uiteindelijk geweld.
Vanmiddag vindt er in de gemeenteraad een debat over de demonstratie en de handelswijze van de gemeente en politie bij komende demonstraties plaats.
💬 Wil je niets missen uit Amsterdam?
- Blijf op de hoogte via nhnieuws.nl/amsterdam
- Mail je tips naar [email protected]
- Praat mee en deel jouw nieuws in onze speciale Amsterdamse Facebookgroep!
Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]