Ga naar Content

Vleermuizen poepen en plassen over Haarlems kerkorgel, flinke restauratiebeurt nodig

HAARLEM - "Die keutels vallen nog wel mee, de urine is vooral het probleem." Het zijn woorden die je niet meteen uit de mond van een kerkelijk organist verwacht. Maar Anton Pauw, die het eeuwenoude Müllerorgel in de Haarlemse Sint Bavokerk bespeelt, is de overlast van vleermuizen helemaal zat. Het orgel is dermate door hun uitwerpselen aangetast, dat de gemeente nu drie ton wil vrijmaken voor een maandenlange restauratie. 

Pauw stoort zich al jaren aan de uitwerpselen van de vleermuizen. De beestjes hebben zich verschanst in het plafond naast het orgel en houden nu hun winterslaap. In de zomer worden ze actief. "Dan scheren ze langs me heen. Als ik bijvoorbeeld op een warme zomeravond aan het oefenen ben: ik schrik me dan dood en stop meteen met spelen", aldus Pauw. Tijdens hun vlucht laten de vleermuizen kleine drolletjes en urine vallen op het orgel. "Het zuur van de urine vreet zich vast in de pijpen. Dat is gewoon niet goed", vertelt de organist. En dan treft hij ook nog eens af en toe een dood exemplaar aan naast zijn kruk.

Het college van de gemeente Haarlem, eigenaar van het orgel, wil geld vrijmaken om het te laten restaureren. Maar daarmee is het probleem van de uitwerpselen nog niet opgelost. Toch lijkt er nu een oplossing in zicht. 

Tekst gaat door onder foto

Vleermuizenpoep rond het orgel - Foto: Gemeente Haarlem

Haarlemmer Bas van Vlijmen, die alles van het gedrag van vleermuizen weet, startte samen met onderzoeksbureau Endemica een proef om de vleermuizen binnen de kerk te 'verhuizen'. "Het is een interessant conflict tussen twee beschermde objecten, tussen de kolonie dwergvleermuizen en het orgel. Vleermuizen mag je daarom ook niet zomaar wegjagen", aldus Van Vlijmen.

De dwergvleermuizen zijn onder meer door een kapot ruitje naar binnen gevlogen en het plekje bij het orgel, op dertig meter hoogte, bleek ideaal voor ze te zijn.  "Het orgel staat op het zuidwesten en daar is het warmer dan elders. Ze voelen zich daar blijbaar ook goed beschermd tussen de spleten."

Tekst gaat door onder foto

Een vleermuis in de kerk, vastgelegd door een nachtcamera - Foto: Bas van Vlijmen

Doel van de onderzoekers is om de kolonie vleermuizen, mogelijk een paar honderd exemplaren,  naar andere plekken in de kerk te lokken. Dat proberen ze door opgenomen geluid van vleermuizen rond die nieuwe locaties af te spelen. "In augustus wijzen de dwergvleermuizen elkaar op een potentiëel winterverblijf. Ze maken daarbij speciale geluiden en daar bestaan goede opnamen van. Vleermuizen die daar langs vliegen, denken dan 'hey, daar wordt gezwermd, laat ik ook eens bij dat winterverblijf gaan kijken'."

Het lijkt een geslaagde proef te worden. "We hebben op een nieuwe locatie een aantal vleermuizen op video vastgelegd. Dat is alvast een positief resultaat", vertelt Van Vlijmen. Binnenkort gaan ze de eerste resultaten van het onderzoek met het kerbestuur bespreken. 

Verhuizing duurt lang

Organist Anton Pauw is blij dat het experiment de goede kant opgaat. "Fantastisch nieuws. Het mes snijdt aan twee kanten, het is goed voor de vleermuizen en goed voor het orgel. Alhoewel, eigenlijk aan drie kanten, want voor mij is het ook fijn."

Naast vleermuizen zorgen ook houtwormkevers voor de nodige schade, aan bijvoorbeeld de draagconstructie en de houten beelden op het orgel. De restauratie zou vanaf juni kunnen beginnen en zo'n acht maanden gaan duren. De Haarlemse gemeenteraad moet er namelijk nog wel toestemming voor geven.

Hopelijk gebruiken alle dwergvleermuizen die acht maanden om hun koffers te pakken en naar elders in de kerk te verhuizen. "Maar ik vermoed dat dat nog wel even kan gaan duren, voordat ze elkaar allemaal op de hoogte hebben gesteld van de nieuwe winterverblijven", lacht Van Vlijmen. En dan moet het kapotte ruitje natuurlijk ook nog even gemaakt worden.

In bovenstaande videoreportage zie je hoe vies het Müllerorgel is geworden en interviews met Anton Pauw en Bas van Vlijmen.

Het Christian Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk in Haarlem - Foto: NH Nieuws / Paul Tromp

Meer nieuws uit Haarlem e.o.?

💬 Blijf op de hoogte via onze Facebookgroep Nieuws uit Haarlem en omgeving. Reageer, discussieer en deel jouw nieuws.

📰 Volg de laatste berichtgeving altijd via NHNieuws.nl/Haarlem.

🔔 Download de app en krijg een melding bij belangrijk nieuws uit jouw buurt

📧 Stuur ons jouw tips op [email protected]

✏️ Tikfout gezien? Laat het ons weten via [email protected]