Waar in de duinen wandelaars de berm moeten opzoeken om elkaar op anderhalve meter te kunnen passeren en het strand één grote wandelclub is die langs de branding heen en weer loopt, vind je hier en daar in Noord-Holland nog plekken waar het rustig is. Zoals in de Noordkop. Natuurlijk is het ook in het Dijkgatsbos drukker dan voorheen. Maar dat is hier, net onder Den Oever, een 'betrekkelijke' drukte. De parkeerplaatsen zijn zo klein dat het er met tien auto’s al vol is. Eenmaal aan de wandel over de paden, kom je zo nu en dan eens iemand tegen. Dat valt mee. En overal waar je kijkt, is wel wat bijzonders te zien.
Natuurlijk Noord-Holland in het Dijkgatsbos - NH Nieuws
Het Dijkgatsbos had er eigenlijk nooit moeten zijn. Dit was akkerland waar boeren aardappels en bieten teelden. Tot in april 1945 de IJsselmeerdijk werd opgeblazen door terugtrekkende Duitse soldaten. Met al het water stroomde er zo veel zand de polder in dat de klei werd bedekt met een meters dikke laag. Dan maar een bos geplant, dacht men toen.
Leon Kelder banjert over de takken en door de varens op weg naar een plant die hij wil laten zien. "Dit zijn allemaal mannetjesvarens. Maar hier verderop staan een paar bijzondere varens die typisch zijn voor zo’n bos als dit."
We zijn even van het pad af, maar onder begeleiding van boswachter Leon mag dat. Waar de mannetjesvarens door de winter al wat verschoten ogen, staan we nu bij een plant die nog weelderig groen oogt. "Dit is een tongvaren. Er staan er hier een paar en ze breiden zich langzaam uit." Twee grote en een paar kleine tongvarens met hun glimmende bladeren steken prachtig af tegen het dode hout en het lichtgroene mos. Waar de meeste varens een samengesteld blad hebben met allemaal kleine blaadjes aan een steel, heeft de tongvaren een langwerpig smal blad aan één stuk.
Wijds Uitzicht
Voor Staatsbosbeheer waakt Leon Kelder over het evenwicht tussen natuur en recreatie. "We ontvangen hier graag mensen. Er zijn verschillende soorten paden voor verschillende typen recreanten." Codes op paaltjes en bordjes geven aan waar de wandelaars het voor het zeggen hebben, waar ruiters met paarden voorrang genieten en waar mountainbikers volle bak mogen gaan. "We hebben hier een gewilde fietsroute waar mensen voor uit de hele omgeving naar toe komen. Daar zitten snelle jongens en meisjes tussen, dus het is wel de bedoeling dat wandelaars zich niet op de mountainbike route begeven."
Tekst gaat verder na de foto's
Op het dode hout dat hier mag blijven liggen en staan, zien we veel paddenstoelen. Elfenbankjes, oesterzwammen en de gele trilzwam. "Hier en daar halen we soms bomen om zodat we meer licht op de bosbodem krijgen. Dat dode hout is weer een bron van leven voor heel veel dieren, planten en zwammen."
Het Dijkgatsbos heeft echt voor elk wat wils. Er is loofbos met statige beuken die recht omhoog de hemel in groeien, er zijn grasveldjes waar je kan picknicken, natte, ruige stukken waar veel dood hout ligt en mos langs de stammen van bomen omhoog kruipt, percelen met dennen en tussen het Dijkgatsbos en het Robbenoordbos ligt een open moeras met wijds uitzicht op onder andere de IJsselmeerdijk.
Boommarter
Het bos kent veel verschillende bosvogels; merels, spechten, eksters en uilen. Veel vleermuizen ook. "Het bos ligt op een migratieroute van veel verschillende soorten vleermuizen. Die overwinteren in holle bomen of ze vinden een schuilplek in één van de vele vleermuizenkasten die in het bos zijn opgehangen."
"Dat is even geluk hebben! Daar ligt boommarterpoep!"
Terwijl we de stam van een dode boom afspeuren naar spechtengaten, haalt Leon zijn verrekijker tevoorschijn. "Nou dat is even geluk hebben!" Enigszins opgewonden wijst Leon me op de bovenkant van de stam, waaruit de top is afgebroken. "Daar ligt boommarterpoep!" Boommarters hebben hun hol in oude spechtengaten. De mannetjes maken vaste latrines voor hun uitwerpselen.
"Hiermee markeert hij zijn territorium, zodat andere boommarters weten dat ze uit de buurt moeten blijven." De boommarter is een katachtig roofdier dat vliegensvlug door de kruinen van boomtoppen achter vogels en eekhoorns aan jaagt. "Dat is nou weer een mooie vondst. Ik wist dat hij in de buurt was."
Aanlijnplicht
In het Dijkgastbos ook veel reeën te vinden. Tenminste als je op het juiste moment komt. "Het ree is een dier van schemering en avond. Dan komen ze uit hun schuilplaats in het dichte bos om te eten op en langs de grasveldjes. Het zijn schuwe dieren dus zodra ze een mens gewaar worden, vluchten ze meteen de dekking in."
Vanwege de reeën geldt er in het bos gedurende het hele jaar een aanlijnplicht voor honden. Leon: "Dat handhaven we streng. Loslopende honden jagen de reeën op, doden de kalfjes en dat willen we hier niet hebben." Dus neem gerust je hond mee, maar hou hem aan de lijn.
Als je toch in het Dijkgatsbos bent, ga dan ook even kijken bij de Wielen. Dat zijn twee meertjes die zijn overgebleven nadat de plek van de dijkdoorbraak met een nieuwe dijk is hersteld. Grote kans dat je daar in deze tijd vanaf het uitkijkpunt vele honderden kuifeenden kan zien, met tafeleenden en ganzen.
Op de plek waar de fundering nog te zien is van een boerderij die bij de dijkdoorbraak is weggespoeld, zitten vaak aalscholvers bij elkaar. Vanaf het uitzichtpunt heb je ook zicht over het IJsselmeer. Als je geluk hebt liggen er grote groepen toppereenden binnen zichtafstand. Uitzicht over het grote water maakt een bezoek aan het Dijkgatsbos compleet.
Bekijk alle verhalen en afleveringen op onze themapagina Natuurlijk Noord-Holland.
Opmerkingen, tips of vragen? Stuur verslaggever Stephan Roest een berichtje via [email protected]