Wintervoedselakkers helpen vogels en hazen de winter door

Lopend over het veldje met planten die vanwege de winter bruin zijn en dood lijken, valt ineens de roodbruine fazant op die iets verderop in het zelfde veld wandelt. Wim Tijsen kan zijn geluk niet op dat bewijs van het succes van de akker zich al zo snel aandient. "Hij zag ons aankomen en liep van het open veld de voedselakker in. Hier kan hij zich mooi verschuilen."

Wim Tijsen is op en rond Wieringen altijd met de natuur bezig. Is het niet voor Landschap Noord-Holland, dan telt Wim wel vogels voor Vogelbescherming Nederland of leidt hij een excursie namens de Natuurvereniging Wierhaven. Met de Agrarische Natuurvereniging Hollands Noorden en de Provincie Noord-Holland is het plan gerijpt om met extra maatregelen de natuur de winter door te helpen. "Vroeger werd er op het land nogal eens graan gemorst, er bleven planten staan op randjes langs sloten en er waren veel meer insecten. Nu de akkerbouw en veeteelt zo efficiënt omgaat met land en oogst, blijft er voor vogels weinig meer over."

Schatkamer

Als we wat verder het landje van ongeveer een halve hectare groot oplopen, zien we kleine vogeltjes vanuit de bomen naast het veld naar de grond duiken. "Dat zijn vinkjes", ziet Wim door zijn verrekijker. "Die vinkjes doen zich te goed aan het wintergraan dat hier tussen allerlei andere planten is ingezaaid." We zien ongeveer twintig vogeltjes op de grond tussen de planten door scharrelen. Ineens schieten de vogeltjes op en trekken ze zich razendsnel terug tussen de takken.  "Ze blijven wel vaak in de buurt van een struik of een boompje, want ze moeten oppassen voor de havik en de sperwer."

De planten en zaden van deze wintervoedselakker komen niet alleen ten goede aan vogels. "Er zitten ook veel muizen en soms ook ratten in zo'n veld. Dat is goed voor uilen en buizerds. Ook kunnen insecten overwinteren in de stengels en tussen de rottende bladeren van de planten op deze akker. Het is een schatkamer eigenlijk tussen de omgeploegde akkers en grasvelden."

Bloembollen

Iets verderop in de Wieringermeer komt landbouwer Jannes Nieuwhof aangewandeld, als wij op de rand van zijn akker staan. "Mijn zoon is net weg op de trekker, maar loop maar even een rondje hoor." Op het veld staan de stoppels van het graan dat hier enkele weken geleden is geoogst. Voor de rest is het kaal en lijkt het waardeloos voor plant en dier, maar Wim Tijsen ziet het anders. "Dit veld is op een andere manier ingezaaid omwille van de natuur. Normaal staan de rijen graan precies 12,5 centimeter uit elkaar. Dat garandeert de grootste opbrengst voor de boer. Hier staan de planten 30 centimeter uit elkaar. Daardoor hebben op deze akker de afgelepen zomer vier paar gele kwikstaarten een nest kunnen maken."

Eventuele derving van inkomsten wordt gecompenseerd door de Provincie Noord-Holland. Toch is het best lastig voor de boer. Nieuwhof: "Er zijn al een paar bollenboeren langs geweest die volgend jaar op ons land bloembollen hadden willen telen. Maar we mogen hier pas weer iets op het land zaaien of planten als het voorjaar lang en breed begonnen is. Dat is voor hen te laat, dus daar konden wij niet in meegaan." Toch ziet Nieuwhof dat niet alles om geld draait. "Kijk, wij hebben er echt wel aardigheid in als er wat meer vogels en hazen zijn. Mijn zoon is een deel van het bedrijf nu aan het omzetten naar biologische teelt. Dat is economisch verantwoord, maar toch ook een keuze voor het niet meer mee willen in de 'Vaart der Volkeren'."

Hazenleger

Als we het stoppelveld verder inlopen, zien we her en der kuiltjes die door hazen zijn uitgegraven. Wim knielt bij zo'n hazenleger van zo'n veertig centimeter lang, twintig centimeter breed en tien centimeter diep. "De haas graaft dit kuiltje met de wind mee, zodat hij zijn kop en voorlijf uit de wind kan houden." Binnen een straal van ongeveer tien meter vinden we zo een paar kuiltjes gegraven op de verschillende windrichtingen van de afgelopen maand: west-oost, noord-zuid, zuid/west-noord/oost.  Op diverse delen van het stoppelveld zijn zo een paar kuiltjes te vinden. "Iedere haas heeft in dit veld zijn eigen territorium."

Ineens knalt er een haas voor onze voeten er vandoor. Met lange halen schiet hij van ons af, spingt over en sloot en duikt de begroeing in op een perceel verderop. Aan het einde van de dag hebben we er vier gezien. "Gisteren telde ik hier zes hazen, twee veldleeuwerikken en nog wat andere vogels. Het is goed om te zien dat ons werk zin heeft. De natuur profiteert er van."