Amsterdam gaat jongeren met verjaardagskaart waarschuwen voor schulden

"De overgang van 17 naar 18 jaar is groot. Er komen opeens een hoop verplichtingen bij waar veel jongeren, en veel ouders, zich niet bewust van zijn. En dat is zo'n levensveranderend moment in iemands leven waar je als gemeente bij moet zijn", vindt wethouder Marjolein Moorman, onder andere verantwoordelijk voor de portefeuilles Armoede en Schuldhulpverlening.

“Het is heel makkelijk om schulden te maken. Als je ziet hoe hoog de schulden bij sommige 19-jarigen al zijn... Daar schrik je echt van”, vertelt de wethouder. De gemeente wil dan ook pro-actief beleid gaan voeren rondom financiële problemen bij jongeren.

Volgens een eerdere schatting van eind 2019 hebben zo’n 20.000 Amsterdamse jongeren problematische schulden, die al snel in de tienduizenden euro's lopen. Vaak komen die schulden door niet betaalde rekeningen bij zorgverzekeringen, postorderbedrijven, of telecom-providers. Een studieschuld, die vrijwel renteloos is, wordt vaak niet meegenomen bij problematische schulden.

Een tandje erbij

Ondanks dat de gemeente wettelijk gezien alleen een formele rol heeft in de schuldhulpverlening, wil de wethouder een actieve rol gaan spelen. "Het is belangrijk om echt op het moment, en op de plek te communiceren. Dus het liefst op middelbare scholen, zodat we de hulpverleners al in beeld kunnen brengen bij jongeren. De educatie wordt vaak gegeven door ervaringsdeskundigen die heel goed op de doelgroep kunnen inspelen. We hadden dat erg geïntensiveerd maar dat de scholen nu dicht zijn, helpt natuurlijk niet.”

Roeland van Geuns, lector armoede-interventies op de HvA vindt dat gemeente de laatste jaren de communicatie rondom het probleem al heeft verbeterd, 'maar dat wil niet zeggen dat er op sommige terreinen niet nog een tandje bij kan. Als jongeren bijvoorbeeld op internet gaan zoeken naar schuldhulpverlening in hun gemeente, is echt niet altijd de eerste link de juiste. Vaak kom je eerst op gesponsorde links terecht, die een sociale doelstelling niet als hoogste prioriteit heeft.'

Ook de wethouder erkent het belang van minder traditionele middelen. "Door schaamte komen jongeren niet direct aankloppen bij de hulpverleners, maar willen ze het vaak zelf oplossen. Daarom moeten we actief zijn op de kanalen waar de jongeren zitten. We werken dan ook ook samen met jongerenzender FunX en we hebben een app voor jongeren gecreëerd voor meer inzicht in hun financiën."

Door in te zetten op meerdere kanalen waar jongeren actief zijn, moeten zij behoed worden voor de stress en achterstanden die schulden kunnen opleveren. "Op de verjaardagskaart bijvoorbeeld, geven we informatie over de financiële verplichtingen die er bij de 18-jarige bijkomen, maar ook waar deze terecht kan met vragen of bij geldproblemen."

"Voorkomen én vroegsignalering van schulden bij jongeren is ontzettend belangrijk, voor iedereen. Zeker voor degene die het betreft, maar ook voor de samenleving. Het oplossen van schulden kost heel veel tijd, energie, en geld.”

Ouders weten het ook niet altijd

In het communicatieplan van de gemeente worden niet alleen de jongeren meegenomen, maar ook hun ouders. Zij krijgen vanaf dit voorjaar ook informatie over de financiële verantwoordelijkheden van hun kinderen zodra ze 18 worden. "Uit onderzoek blijkt dat als jongeren al vragen hebben, zij in vrij forse mate naar hun ouders gaan", vertelt Roeland van Geuns. "Niet alle ouders zijn zich echter bewust van de financiële positie van hun kinderen."

Het is een ingewikkeld probleem, zegt de lector armoede-interventies dan ook. "Inmiddels zijn we er achter dat alleen het verstrekken van informatie onvoldoende is", vertelt Roeland. "Er zijn een aantal uitgangspunten waarvan we weten dat ze werken, zoals duidelijk maken dat je niet de enige bent, het zo laagdrempelig maken voor het zoeken van hulp, en het aanbieden van hulp door iemand die nog niet zo lang geleden ook schulden had."

Schulden door corona

Of het probleem groter is geworden door corona is nog niet duidelijk. De meest recente cijfers van jongeren met een wanbetalersregeling komen uit december 2019. Bovendien zijn de jongeren die zich melden bij de schuldhulpverlening maar een indicatie van het totale aantal jongeren met problematische schulden. "De meesten melden zich namelijk pas gemiddeld na vijf jaar. Dat zagen we ook na de kredietcrisis", zegt Marjolein Moorman. "Dat moeten we dit keer echt voor zijn."