Nieuwe versie van Westfries Woordenboek: Hoe goed ken jij het West-Friese dialect?

Joop van Diepen uit Oosterblokker is 'verlegen groôs' - oftewel ontzettend trots - op de nieuwe versie van het Westfries Woordenboek. Al is dat een beetje als de slager die zijn eigen vlees keurt. Hij schreef samen met Andijker Andries Sijm de vernieuwde versie van het boek.

Bekijk in de reportage of inwoners van Zwaag nog een beetje West-Fries dialect spreken:

De oorspronkelijke schrijver was dialectkenner Jan Pannekeet. En dat was geen onbekende van Joop. Pannekeet dankt Van Diepen in het voorwoord van de originele Westfriese schrijfbijbel. "Ik heb het manuscript destijds voorzien van rode pen", vertelt van Diepen in de woonkamer van zijn West-Friese stolpboerderij. 

Appelenboom en appelensap

Zijn werktafel ligt vol papierwerk en boeken als de dikke Van Dale en het jaarboek van het Westfries Genootschap. Dat Van Diepen een verwondering voor het West-Friese dialect heeft blijkt ook uit de taalfeitjes die hij zo nu en dan opnoemt. "Weet je wat grappig is?", zegt hij plots. "Wij zeggen appelensap en appelenboom. Er moet telkens een 'e' tussen in het West-Fries." 

Met die verwondering ging hij ook alle woorden langs in het woordenboek. "Het heeft heel lang geduurd. Ik heb met Andries woord voor woord, komma voor komma, gekeken of het klopt."

Lees verder onder het infoblok.

"Ik heb heel veel woorden eruit gehaald, dat was gewoon Nederlands en kon je tot in Zuid-Limburg nog horen. Dat is het grote voordeel: ik zit achter mijn computerscherm en kan Googlen, dat kon Jan niet. En zo zag ik 'da's gewoon Nederlands, dus d'ruit!'."

"Driekwart heb ik gewoon overgenomen, ondanks dat ik woorden tegenkom waarvan ik denk...", hij haalt z'n schouders op. "Dat is allemaal van voor de oorlog en Jan die heeft dat uitgedokterd. Die heb ik er allemaal in laten staan."

'Meer dan een woordenboek'

Het resultaat is een woordenboek van 365 pagina's - al is de term woordenboek misschien niet helemaal correct in de ogen van Joop. "Het moet meer wezen: dat mensen denken van 'kijk eens aan, da's leuk'." Zo staan er veel van die feitjes in waar Joop zich zo over kan verwonderen. Zoals: Waarom heet de Jaagweg in Avenhorn zo? En waar komt de naam van het Heidens kerkhof in Westwoud vandaan?

En Joop voegde een lijst toe van veelvoorkomende West-Friese achternamen, en welk percentage daarvan in West-Friesland woont. Een voorbeeld: van iedereen in Nederland met de achternaam Broersen komt 40 procent uit West-Friesland. 

'Dialect wordt regiolect'

Maar hoe springlevend is het West-Friese dialect eigenlijk nog? "Het zal gaandeweg toch een regiolect worden", denkt Van Diepen. "Woorden kom je hier tegen, maar ook in de Zaanstreek en op Texel. Het verwatert natuurlijk allemaal een beetje. En we moeten nog uitkijken dat we hier in Nederland niet allemaal Engels gaan praten."

Lees verder onder de foto.

Het is een grappige uitspraak als je de professionele achtergrond van taalliefhebber Joop kent. "Ja ik ben leraar Engels, maar het stoort me wel. Sloof je niet zo uit, je kunt het toch ook in knap Nederlands zeggen? Maar dan willen ze een beetje duur doen of zo. Ik weet niet wat dat is." 

Wat Joop betreft pakken we af en toe gewoon het woordenboek erbij. En brengen we wat daar in staat in de praktijk. "Probeer af en toe effies een leuk Westfries woord deur te douwe, da's toch mooi?"