Sint Maarten was in Hoorn vroeger altijd al anders dan anders

Hoorn in de eerste helft van 1900. De kermis heeft de stad net achter zich gelaten en de vierde maandag van augustus was de eerste dag van een week lang feest. Het hoogtepunt was een lampionnenoptocht voor kinderen door de hele stad. De straten waren versierd en de kinderen gingen verkleed met een versierd tafeltje langs de deuren. In Hoorn was dit het jaarlijkse Sint Maartenfeest; anders dan dat in de rest van West-Friesland gevierd werd.

"Het lijkt er op dat Hoorn echt een uitzonderingspositie had en dat het al heel lang zo gevierd werd daar", vertelt historicus Peter Swart van het Westfries Archief. "Familieleden van een collega wezen mij er op dat kinderen vroeger met een versierd tafeltje langs de deuren gingen en ik heb dat inderdaad in de archieven kunnen vinden."

Tekst loopt door onder de afbeelding

Zegeltjes sparen

In de jaren vijftig kregen de kinderen geen snoep of centjes aan de deuren, maar zegeltjes. De maker van het mooiste tafeltje kreeg een zegeltje en met de zegeltjes maakte je kans op een prijs. Dit werd in 1959 al afgeschaft en ook werd het feest dat een week lang duurde al in gekort naar drie dagen.

De traditie van het versierde tafeltje verloor in de jaren zestig sterk aan populariteit. "Ik kan me dat wel voorstellen, rondsjouwen met zo'n tafeltje langs de deuren is niet niks", lacht Peter Swart. "Hoorn zag natuurlijk ook hoe omliggende dorpen het Sint Maartensfeest vierden en dat bracht de traditie aan het wankelen."

In 1967 werd er in juli een bevolkingsonderzoek in Hoorn gestart naar de manier waarop Sint Maarten werd gevierd. "Het hele onderzoek hebben wij in het archief. Het oude gebruik nam al af en er werd onderzocht of er draagkracht was voor een nieuwe vorm. Het is wel bijzonder hoe serieus dat werd aangepakt." Zestig vrijwilligers gingen langs 450 huishoudens met een vragenlijst.  

Slechts dertig procent van de kinderen bleek nog met een tafeltje te lopen en 56 procent was voor het verplaatsen van het feest naar de datum die elders werd gehanteerd: 11 november, vertelt het onderzoek. Ook vond het grootste deel een meerdaags feest niet meer nodig. En zo kwam het dat na 1967 de Hoornse traditie kwam te vervallen. "We denken vaak dat tradities al jarenlang hetzelfde zijn, maar soms komt hier ook verandering in."