Zandvoorts icoon 'De Stoel' verdwijnt van strand

Paul van den Berg, die in de jaren negentig in IJmuiden woonde, werkte een half jaar aan het enorme houten gevaarte. "De stoel moest in zee komen te staan. Als je dan bijvoorbeeld op de boulevard zou lopen, dan zou je jezelf op die stoel zien zitten. Een plek waar je heerlijk naar de horizon zou kunnen kijken. Een dromerig, poëtisch beeld." Leo Heino was vanuit Kunstcircus Zandvoort betrokken bij de financiering van het kunstproject. "Het ging ook een beetje om gezichtsbedrog. Vanuit de verte zou je niet goed kunnen zien of de stoel náár of ván de zee gekeerd stond. Het moest natuurlijk wel van speciaal hout gemaakt zijn wat niet kon wegrotten. Uiteindelijk heeft het hele project een godsvermogen gekost." 

In september 1994 is het dan zover: de stoel wordt met zijn poten metersdiep in de zeebodem geplaatst. Vanuit het hele land is er aandacht van de media. Na een paar mislukte pogingen en veel duw- en trekwerk lukt het om de stoel op zijn plaats te zetten.

Tekst gaat door onder foto

Maar dan trekt diezelfde nacht een zware noordwesterstorm over Zandvoort. De volgende ochtend is van de stoel geen spoor meer te bekennen. De poten stonden blijkbaar nog niet vast genoeg in het zand. "Ik snapte er geen hout van! Een stoel van vijf ton die zomaar weg was, een raadsel!", vertelt Heino. "We zijn meteen gaan zoeken met de reddingsbrigade, maar dat leverde niks op. Ook zouden er duikers ingezet worden, maar het zicht onder water was te slecht."

Ook van den Berg schrikt zich natuurlijk rot als hij hoort dat zijn kunstwerk verdwenen is. "Ik was daar toen echt goed ziek van. Een half jaar hard werken wordt dan even in één vingerknip teniet gedaan."

Grote vraag is natuurlijk wat er met het kunstwerk gebeurd is. Er waren wel wat tegenstanders in het dorp die het werk te duur vonden, maar die konden dat nooit in één nacht 'gestolen' hebben. De enige mogelijkheid was dat de zee de stoel had opgeslokt. "Achteraf was het natuurlijk ook niet zo handig om het op die dag te plaatsen, als je weet dat er een storm aankomt. Als er drie dagen was gewacht, dan waren de poten wel steviger vast komen te staan en stond hij er nu waarschijnlijk nog", vertelt Van den Berg. 

Tekst gaat door onder foto

Het blijft zo'n vier jaar een mysterie. Totdat Zandvoorter Leendert Paap iets uit de zee ziet steken. Het blijkt een poot van de stoel te zijn. Hij sleept het gevaarte met zijn wagen het strand op en legt het voor de deur van strandpaviljoen Skyline van Marc en Nina Versteege. "Ik moest even in mijn ogen wrijven en dacht 'wat ligt daar nou?'", vertelt Nina.

Ze belt meteen Heino op om het goede nieuws te vertellen. "Leo, je stoel is er weer!" Heino gelooft ook zijn oren niet. Van den Berg is ook blij dat zijn werk weer is opgedoken. "De zee neemt en de zee geeft, zo zie je maar. Het was natuurlijk ook wel weer leuk dat er weer veel aandacht voor kwam."

Marc en Nina nemen vervolgens de restauratie van het enorme houten gevaarte voor hun rekening en geven het een nieuwe plek, dichtbij hun paviljoen, op een steenworp afstand van de oorspronkelijke lokatie. "Het is echt een mooi Zandvoorts verhaal, we vonden het belangrijk dat dat behouden bleef." En zo wordt de terugkomst gevierd met de burgemeester op het strand. Tot de dag van vandaag staat de stoel nog steeds op dezelfde plek. 

Tekst gaat door onder fotoserie

Toch moet het Zandvoortse icoon nu op zoek naar een nieuwe locatie. De tijden zijn veranderd: hij is een beetje in de weg komen te staan voor de huidige strandtenthouder. "Bij ons stond de stoel helemaal vrij. Nu staan er allemaal bijgebouwen en staat hij ingebouwd tussen de containers. Het kunstwerk komt zo ook niet meer echt tot zijn recht", aldus Nina. Die bijgebouwen zijn nu overigens weg vanwege het aankomende winterseizoen.

Het Zandvoorts Museum is samen met de lokale krant op zoek naar een nieuwe stek voor de stoel en vraagt daarbij om advies van de inwoners. "Wie kent de stoel niet in Zandvoort? Hij hoort bij het dorp, maar het zal nog een hele klus worden om hem uit te graven, want het zand heeft zich flink verhoogd rondom de poten", aldus Nel Kerkman, die namens de Zandvoortse Courant onderzoek deed naar de historie van het kunstwerk.

Tekst gaat door onder fotoserie

Van den Berg maakt het niet zo heel veel uit wat er met zijn werk gaat gebeuren. Nu de stoel op het strand staat en niet in zee, voelt het niet echt meer als 'zijn' kunstwerk. "Maar dit verhaal moet je wel koesteren. Het mooiste zou natuurlijk zijn als hij weer in zee zou worden geplaatst. Dan zou het weer een mooie trekpleister kunnen worden." 

Op de boulevard

Versteege denkt dat het terugplaatsen van de stoel in zee niet zo'n goed idee is. "Het is nu veel drukker op het water met onder meer kitesurfers, dat is niet helemaal veilig." Ze ziet de stoel in de toekomst het liefste op de boulevard staan, tussen de viskarren van de Zandvoortse gebroeders Berg, ter hoogte van het circuit. "Een ultiem Zandvoorts verhaal tussen Zandvoortse ondernemers. Een plek waar ook veel Zandvoortsers komen en zij het verhaal weer aan de toeristen kunnen doorvertellen."

"De afspraak met het Ministerie van Visserij was dat het kunstwerk twee jaar in zee zou mogen blijven staan", vertelt Heino. "Maar tegen die tijd zouden de Zandvoorters het wel hebben omarmd en gokte ik dat het wel langer zou mogen blijven staan." Hij vindt het daarom mooi dat de stoel nu nog steeds in zijn dorp staat. "De stoel moet voor het dorp behouden blijven en wat mij betreft mag hij ook op de boulevard komen te staan.  Een mooi beeld als je straks vanuit Bloemendaal Zandvoort binnen komt rijden." 

Mocht je zelf een mooi idee hebben over waar het Zandvoortse icoon straks het beste tot zijn recht komt, mail dan naar [email protected]

Zo staat 'De Stoel' er dinsdag 28 oktober 2020 bij, de storm en regen trotserend: