Enkhuizer partijen dwingen onderzoek jeugdzorg af: 'Hier is kind niet bij gebaat'

Wethouder Luyckx zegde een onderzoek toe, maar maakte tegelijk duidelijk dat dat waarschijnlijk geen verschil maakt voor de contractverlenging voor Horizon, waarmee het college - net als zestien andere colleges in de regio - inmiddels heeft ingestemd.

'Niet op stoel inspectie'

"Het is niet de bedoeling om op de stoel van de inspectie te gaan zitten, maar we hebben de behoefte aan onafhankelijk onderzoek om alle onduidelijkheid weg te nemen teneinde optimale zorg voor de kinderen te garanderen", sprak SP-fractievoorzitter Margreet Keesman gisteravond in de Enkhuizer raad.

Eerder vertelde ze al aan NH Nieuws dat het eerste onderzoek duidelijk moet maken of de aanbesteding JeugdzorgPlus voor Noord-Holland Noord in 2017 'rechtmatig en doelmatig' is verlopen.

Belangenverstrengeling

Twijfels daarover werden onlangs versterkt door onderzoeksjournaliste Hélène van Beek. In haar boek Kinderen van de Staat legt ze uit dat Horizon bij de aanbesteding in 2017 aan het langste eind trok omdat daar vanuit de gemeente Hollands Kroon op werd aangestuurd.

De aanbestedingsopdracht zou zo zijn geformuleerd dat op voorhand vaststond dat alleen Horizon aan de eisen kon voldoen, betoog Van Beek. De gemeente Hollands Kroon deed op dat moment al zaken met Incluzio Hollands Kroon BV., dat via ingewikkelde constructies verbonden is aan Horizon, wat het vermoeden van belangenverstrengeling verklaart.

Tweede onderzoek 

Het tweede onderzoek is bedoeld om helder te krijgen of Horizon in staat is de zorg te bieden die het in 2017 heeft beloofd te bieden. Nadat het bedrijf de aanbesteding in 2018 had gewonnen, nam het voormalig kindertehuis Antonius in Bakkum (Castricum) in gebruik als instelling voor gesloten jeugdzorg, oftewel JeugdzorgPlus.

Volgens het JeugdzorgPlus-principe moeten jongeren in de buurt opgevangen worden. Dat blijkt echter niet zo eenvoudig als het klinkt. Voor jongeren voor wie de locatie Antonius - bijvoorbeeld door het open karakter van de instelling - ongeschikt blijkt, heeft Horizon geen alternatieven in Noord-Holland. Met als gevolg dat jongeren in een instelling aan de andere kant van het land terechtkomen.

Andere kritiek gaat over het traject dat Horizon voorspiegelt. Van de belofte dat jongeren na enkele maanden zouden doorstromen naar fase twee, de onderwijscomponent, komt weinig terecht, betoogde Keesman gisteravond in Enkhuizen. Sinds Horizons start in februari 2018 zouden er welgeteld nul kinderen zijn doorgestroomd.

Kritiek op Horizon is niet nieuw. De afgelopen maanden trokken ouders, politici, advocaten en kinderrechters al in twijfel of Antonius wel de veilige plek is waar kwetsbare jongeren in een moeilijke fase behoefte aan hebben. Die twijfel nam toe toen afgelopen voorjaar vijf bewoners van Antonius betrokken raakten bij een bloederige straatroof, nabij station Castricum. Eén van hen was ontsnapt, de rest was niet teruggekeerd van verlof.  Na de gebeurtenissen nam Horizon bij Antonius extra maatregelen om te voorkomen dat cliënten de benen nemen.

Contractverlenging

Keesman vindt het bovendien niet te verteren dat haar college, net als zestien andere colleges in Noord-Holland, onlangs heeft besloten het contract met Horizon met twee jaar te verlengen. Niet alleen omdat daarbij recente incidenten niet zijn meegewogen, maar ook omdat het contract direct met twee jaar wordt verlengd. "Terwijl overal in de stukken van één jaar sprake was", benadrukt de SP-fractievoorzitter in gesprek met NH Nieuws.

Hoewel contractverlenging formeel een collegebesluit is, vindt de SP-politica dat haar college de gemeenteraad als 'hoogste orgaan' had moeten meenemen. "Daarom heb ik gisteravond ook een interpellatiedebat aangevraagd", aldus Keesman. In dat debat wil ze wethouder Dorus Luyckx ondervragen over de gevolgde procedure. "Hoe dit zo is ontstaan."

'Kind niet gebaat'

Hij erkende wel dat 'het kind, wie dan ook, niet is gebaat' bij de huidige ontwikkelingen. "Ik vind het nog steeds verbazingwekkend hoe zorgaanbieders met deze problematiek omgaan. Ik heb de vraag wel eens gesteld: is dit nou het resultaat van de marktwerking? Dan zijn we wel van het padje af."

Aan de andere kant benadrukte de wethouder 'dat de aanbesteding rechtmatig is gedaan' en 'geen enkele organisatie het pasklare antwoord heeft om deze moeilijke doelgroep naar een beter leven te begeleiden'. "Met de verlenging van twee jaar heeft het college het vertrouwen uitgesproken dat de transformatie gerealiseerd wordt." Wel zal er beter gemonitord moeten worden, en wordt er op bovenregionaal niveau gesproken over een tweede jeugdzorgaanbieder, aldus Luyckx.

Enkhuizen staat niet alleen. Eerder deze week spoorde een collectief van progressieve partijen uit de betrokken regio's collega-raadsleden aan om ook in hun gemeenten een motie in te dienen. Later deze week volgen in ieder geval Hoorn en Koggenland. Eerder sprak Keesman de hoop uit dat de motie overal wordt ingediend. "Ik weet niet waar 'ie nog meer wordt aangenomen, maar ook als we de enige zijn: dat onderzoek gaat er komen."

Castricum 

Ook in Castricum komt er waarschijnlijk een onderzoek naar de door Horizon gewonnen aanbesteding, zo werd gisteravond duidelijk. Hoewel 'kartrekker' Roel Beems (CK&G) het debat over de Jeugdzorg 'teleurstellend' vond, lijkt de motie die zijn partij komende week indient op een meerderheid te kunnen rekenen.

"We kunnen er de rekenkamercommissie opzetten, we kunnen het college de opdracht geven een extern bureau onderzoek te laten doen of we kunnen een raadsenquête houden", somt Beems de mogelijkheden op. "Dat is vergelijkbaar met een parlementaire enquête", zegt hij over het zwaarste instrument dat de gemeenteraad heeft. "Een diepgravend onderzoek waarbij de betrokkenen onder ede verhoord worden."

Hij had het liever anders gezien, maar Beems verwacht dat zijn college, als laatste college van de 18 colleges in Noord-Holland Noord, een handtekening onder de contractverlenging zet. Wel eist hij dan een vangnetconstructie, een alternatieve locatie voor jongeren voor wie Antonius geen geschikte locatie blijkt. Een tweede jeugdzorgaanbieder heeft bovendien het voordeel dat de monopoliepositie van Horizon op een 'organische' wijze wordt doorbroken.