‘Dagboek’ joodse gemeenschap Edam volledig vertaald, belangrijk voor onderzoek

Het protocolboek werd bijgehouden in de synagoge in Edam. Het is opgenomen in het Waterlands Archief en in 2013 gedigitaliseerd. "Het is het notulenboek van de joodse gemeente", aldus de voorzitter van de Stichting Joods Verleden Edam Mick Nolte. "Alles wat daar gebeurde staat in dat boek. Tot nu toe was het nog niet toegankelijk omdat het in een bijzondere taal is geschreven (een mix van Jiddisch, Hebreeuws en oud-Nederlands, red.). Dat is nu toegankelijk gemaakt en nu kan een deel van die geschiedenis verder worden uitgeplozen."

Historisch onderzoeker Rob Teunissen spendeerde veel tijd om dit voor elkaar te krijgen: “Ik heb daarvoor heel vaak in het Waterlands Archief gezeten om originele stukken te bekijken, om te interpreteren wat ik heb aangetroffen. Het protocolboek gaf lang niet alles prijs, dus ik moest ook andere bronnen langs. Als je al die informatie samenbrengt, dan krijg je pas een verhaal. Een beestenwerk.”

Geen rottigheid

Het viel Nolte op dat er in alle bronnen die zijn nagezocht geen enkele keer notie werd gemaakt van ‘rottigheid’ tegen de joodse gemeenschap. "Er zijn geen ruiten ingegooid, geen mensen gemolesteerd. De joden werden niet alleen getolereerd in de christelijke gemeenschap, maar ze namen deel aan het economische en sociale leven." Hij ziet het als een voorbeeld voor de huidige samenleving waarin hij veel haat ziet, ook tegen joden.

Zo kwamen er bij het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) vorig jaar in totaal 182 meldingen binnen van jodenhaat, een recordaantal. Bij het Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek-Waterland is het beduidend rustiger met meldingen van antisemitisme. In 2018 was het er één, vorig jaar twee en dit jaar drie. Coördinator Erik Schaap plaatst daarbij wel de kanttekening dat lang niet alle incidenten gemeld worden. Hij roept op dit wel te doen. Zo wordt duidelijk hoe groot het probleem is.