Burgerinitiatief op agenda gemeente Hoorn: "De J.P. Coen-discussie vraagt om leiderschap"

Volgens Ewoud Butter moet de politiek op een gegeven moment een duidelijk standpunt innemen. Butter is politicoloog en onderzoeker naar integratie, polarisatie en discriminatie. Hij kent de gevoeligheden rondom het beeld en ziet een moeilijke taak voor de politiek in Hoorn. "Zij hebben de primaire verantwoordelijkheid en zijn het meest democratische orgaan om deze beslissing te nemen. Maar deze taak brengt ook de nodig last met zich mee."

Dat dit een onderwerp is dat met zijden handschoenen aangepakt moet worden, blijkt uit de bedreiging die een gemeenteraadslid afgelopen zomer ontving. De Hoornse burgemeester Jan Nieuwenburg benoemt het voorval in een toespraak naar de raad en benoemt dat 'extremen in het debat regeren, waardoor er geen ruimte meer is voor de nuance. Het raadslid werd op een verschrikkelijke manier bejegend en zelfs bedreigd.'

Invloed van buitenaf

Heeft zo'n bedreiging effect op het beleid? Volgens VVD fractievoorzitter Chris de Meij is het telkens een issue hoe je omgaat met de invloeden en meningen van buitenaf. "Die druk is er altijd, bij elk onderwerp. En bij een onderwerp als deze waar ophef over is, is dat er zeker ook. Er zijn mensen die zich prettig voelen bij het beeld en mensen die daar door gekwetst door worden. De vraag is hoe breng je die bij elkaar? We hopen in dit geval dat ze door een gesprek kunnen leren van elkaar."

"Als uit het stadsgesprek blijkt dat een grote groep mensen last heeft van het beeld, dan moeten we daar als raad iets mee", vervolgt hij. "Het beste middel is dan om een raadplegend referendum op te starten tegelijk met de verkiezingen, zodat de kiezer kan bepalen wat zij met het standbeeld willen."

Butter zegt dat het in zo'n felle discussie juist belangrijk je mening staande te houden. "Een bedreiging van een raadslid staat de democratische gang in de weg: als je daarvoor bezwijkt verlam je de democratie." Butter erkent dat het belangrijk is om als politiek orgaan de angel uit het debat te halen en het gesprek aan te gaan, maar daarnaast is duidelijkheid ook een must onderstreept hij.

"Politici moeten niet op eieren gaan lopen, maar juist leiderschap tonen: duidelijk communiceren waar ze mee bezig zijn en wat hun standpunt is. Als ze nog geen standpunt hebben, aangeven hoe en op welke termijn ze tot een standpunt komen. Het gaat juist vaak mis bij een gebrek aan transparantie. Dat versterkt het wantrouwen: dan voelen mensen zich niet gehoord."

Volgens Butter is het laten staan van het standbeeld waar de gemeente vooralsnog voor kiest ook een keuze, maar die moet wel duidelijk worden gecommuniceerd: "Wat je ook kiest, één van de partijen zal teleurgesteld zijn. Benoem de gevoeligheden en zorg voor een zachte landing bij de tegenpartij." Vooralsnog kiest de raad ervoor niet in te gaan op de discussie of het beeld wel of niet moet blijven staan. "Laten we met elkaar onze geschiedenis onderzoeken en daarover met elkaar in gesprek gaan", is de huidige koers. 

Tunnelvisie

Buiten het gemeentehuis leeft de discussie enorm: waarbij voor- en tegenstanders afgelopen zomer letterlijk tegenover elkaar kwamen te staan. Dat zo'n standbeeld voor een tweedeling zorgt komt volgens Butter doordat de discussie polariseert op internet en sociale media. "Internet is geen marktplaats aan ideeën geworden zoals we hoopten, maar mensen zijn op internet vooral op zoek naar een bevestiging van hun eigen gevoel of waarheid in plaats van in gesprek te gaan. Dit zorgt voor een verkokerd beeld en maakt dat de partijen meer tegenover elkaar komen te staan."

Butter brengt zelf graag een ode aan 'de twijfel', want daar is te weinig ruimte voor, maar dit zou de discussie wel kunnen helpen, denkt hij. "Het idee dat je er zomaar eens naast kan zitten, maakt dat je, je verplaatst in hoe een ander het misschien anders kan beleven. In deze discussie is het belangrijk dat je leert luisteren naar andermans gevoelens bij het beeld."

Ons plein

De discussie rondom Coen reikt tot ver buiten de grenzen van Hoorn. Butter vermoedt dat hierbij ook sentimenten een rol spelen die te maken hebben met ervaren van tegenstellingen tussen de randstad en provincie. "De West-Fries kan het gevoel hebben dat het een randstedelijke discussie is die breder speelt, maar nu uitgestort wordt over het plein van Hoorn. De Horinees denkt; waar bemoeien jullie je mee: het is ons plein en ons beeld. Voor anderen - in en buiten Hoorn - staat het standeeld daarentegen symbool voor een massamoord en een donker deel van onze gemeenschappelijke geschiedenis."

Vanavond besluit de raad of zij het burgerinitiatief voorleggen aan het college voor een besluit, het initiatief verwerpen of dat zij het op de agenda zetten.