NOORD-HOLLAND - Sinds 2005 zijn er op Nederlandse stranden veel meer dode bruinvissen aangespoeld dan in de periode tussen 1990 en 2005. Die toename gold opvallend genoeg niet voor de landen als Duitsland en Denemarken, die aan het noordelijk deel van de Noordzee grenzen. Die conclusie trekken onderzoekers van de Universiteit Utrecht in een internationaal onderzoek.
Van de ruim 16.000 bruinvissen die tussen 1990 en 2017 in landen aan de Noordzee aanspoelden, spoelden er maar liefst 6.000 in Nederland aan. En inderdaad, de data laten zien dat er tussen 1990 en 2005 veel minder (circa 1.000) aanspoelden dan in de periode 2005 - 2017 (circa 5.000).
Vorig jaar concludeerden dezelfde Utrechtse wetenschappers dat een recente stijging van het aantal gestrande bruinvissen kon worden toegeschreven grijze zeehonden. Sommige bruinvissen gaan direct na de beet van een zeehond dood, maar ook bruinvissen die een aanval aanvankelijk overleven, lopen nog een risico. Bij een beet kan de zeehond namelijk een bacterie overdragen die de bruinvis langzaam verzwakt en waaraan hij uiteindelijk sterft.
"Voor dit onderzoek gaan we iets verder terug in de tijd", legt onderzoeker Lonneke IJsseldijk uit. "Uit het onderzoek blijkt dat er in 2005 een trendbreuk is geweest. Vanaf dat specifieke jaar lijken er veel meer strandingen in de zuidelijke Noordzee te zijn geweest, maar we weten nog niet wat er dat jaar is gebeurd en de trendbreuk kan hebben veroorzaakt."
Dat is met terugwerkende kracht ook lastig te achterhalen, vertelt ze. "Want in die tijd vond er in Nederland nog geen onderzoek naar de doodsoorzaak plaats. Dat startte in 2006, naar aanleiding van de plotselinge toename van het aantal strandingen." Ze vermoedt dat zeehonden rond 2005 nog nauwelijks een rol speelden bij de hoge bruinvissterfte. "Want er waren toen niet zo gek veel zeehonden in de zuidelijke Noordzee."
Bruinvissen-migratie
De onderzoekers schrijven de toename nu toe aan migratie van de populatie van het noordelijk deel van de Noordzee naar het zuidelijk deel van de Noordzee. "Want dezelfde tendens wordt gezien in levende dieren op zee", aldus IJsseldijk. Bovendien zijn dieren die in het noordelijke deel van de Noordzee stranden vaak jonger dan hun soortgenoten die het in het zuidelijk deel (voor de Nederlandse en de Belgische kust) niet redden. "Dit reflecteert waarschijnlijk hoe de dieren zich door de Noordzee verspreiden."
Bruinvissen die op Nederlandse stranden aanspoelen zijn vaak 'juveniele dieren uit een zwakker deel van de populatie', benadrukt IJsseldijk. Vaak gaat het om vermagerde explaren, zoals in augustus vorig jaar.
Rijkswaterstaat opdrachtgever
Maar wat maakt het eigenlijk uit waar in de Noordzee het zwakke deel van de populatie bruinvissen zich bevindt, zou je je kunnen afvragen? "Kennis over waar zwakke populaties zich in de Noordzee begeven, is belangrijk om goedkeuring te krijgen voor activiteiten op zee." Ze doelt onder meer op de aanleg van windmolenparken. "Rijkswaterstaat was opdrachtgever van dit onderzoek."
Ambitie om vervolgonderzoek te doen ontbreekt niet, benadrukt ze. "Nu is het nog beperkt tot wat, waar en wanneer, maar hopelijk kunnen we daar in de toekomst ook de doodsoorzaken bij betrekken. Helaas is nog niet onderzocht welk deel van de aangespoelde bruinvissen op Engelse, Duitse en Deense stranden zijn omgekomen door zeehonden."
Download de app
🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.