Ga naar Content
Alkmaar

Regionaal Archief Alkmaar publiceert lijst met gejat joods vastgoed

30 juni 2020, 16.00 uur · Aangepast 30 juni 2020, 16.54 uur
Door: Redactie · Foto: Regionaal Archief Alkmaar

ALKMAAR - Na herhaaldelijke oproepen vanuit de politiek om openheid van zaken te geven over de roof van vastgoed van Joodse Nederlanders, plaatste het Regionaal Archief Alkmaar dinsdag een document uit 1952 online met onroerend goed dat tijdens de Tweede Wereldoorlog van Joodse Alkmaarders is gestolen. De inventarisatie werd genoemd in de motie van de Bergense gemeenteraad van afgelopen donderdag en in eerdere raadsvragen van de VVD Alkmaar, meldt mediapartner Alkmaar Centraal

Tijdens de bezetting van 1940-1945 werd de joodse bevolking verjaagd, moest onderduiken of werd op transport gezet naar werk- en vernietigingskampen. De Duitse bezetter, maar ook Nederlanders maakten met de medewerking van notarissen en makelaars flink wat buit. Dat ging alleen al in Alkmaar om een bedrag van minstens 4 miljoen euro. VVD Alkmaar en de Bergense gemeenteraad pleiten voor rechtsherstel voor slachtoffers die geen compensatie hebben ontvangen.

Het document werd gepubliceerd om een verzoek van Alkmaar Centraal en Duinstreek Centraal. Directeur Paul Post van het Regionaal Archief vertelt aan mediapartner Alkmaar Centraal dat het gaat om een inventarisatie van de gemeente Alkmaar, die op last van het Ministerie van Maatschappelijk Werk is gemaakt om te zien of uitkeringen vanuit de Armenwet nog ergens verhaald konden worden. Veel gezinnen van wie de 'foute' kostwinner na de oorlog in detentiekampen werd vastgehouden, hebben eerder wel een compensatie gekregen. Post laat weten dat het geen inventarisatie is van het Regionaal Archief zelf.

Lees ook

Geen opheldering

Volgens de archiefdirecteur geeft de online publicatie geen antwoord op de hoofdvragen die door de Bergense en Alkmaarse politiek zijn gesteld. Het bestuderen van stukken die bewaard worden in het Nationaal Archief zou mogelijk meer opheldering kunnen bieden, meent Post.

Ook wil hij de opmerking dat 'rechtsherstel' voor 90 procent van de objecten heeft plaatsgevonden nuanceren: "Dat betekent niet dat de oorspronkelijke joodse eigenaren of nabestaanden het huis hebben teruggekregen of volledig zijn gecompenseerd. Uit onderzoek blijkt dat de oorspronkelijke eigenaar of diens nabestaanden er vaak slecht vanaf kwamen. Zeker vanuit onze huidige optiek was het eerder een administratief rechtsherstel dan een moreel rechtsherstel."

Ook Raymund Schütz, de Leidse historicus die promoveerde op zijn onderzoek naar de roof van Joods vastgoed en de rol van het notariaat, vindt de term 'rechtsherstel' misleidend, omdat de getroffen regelingen met de kennis van nu niet meer als fatsoenlijk of rechtvaardig zouden worden beschouwd.

Muur van onbegrip

Volgens Schütz kregen bestolen families na de bevrijding zelden hun bezit terug. Zij moesten zelf procederen en stuitten bij justitie tegen een muur van onbegrip. Bij verre familieleden van vermoorde huiseigenaren rekende de staat de hoogste tarieven voor successierechten, waardoor aanvaarding van de erfenis voor de meesten onbetaalbaar werd. In veel gevallen kregen nabestaanden na de oorlog daarom een bedrag ter compensatie, soms zelfs na aftrek van achterstallige gemeentelijke belastingen. Vaak stelde de gemeente als voorwaarde dat er eeuwig moest worden gezwegen over de compensatiehoogte.

Op basis van het onderzoek van Schütz en het journalistieke platform Pointer werd duidelijk dat er in Alkmaar zo'n honderd huizen zijn afgenomen van Joodse Alkmaarders. Vier Alkmaarse notarissen hielpen bij het opmaken van de transport- en hypotheekakten. De Lange, Roos, Van der Heide en Verkade. De notarissen zijn amper bestraft na de oorlog. Van het bedrag dat de notarissen hadden verdiend aan de transacties rond de berovingen, mochten zij 40 procent behouden.

De VVD Alkmaar stelde raadsvragen over dit onderwerp en drong er bij het college op aan onderzoek te laten doen naar de vermelde adressen in het document, en er alsnog voor te zorgen dat nabestaanden worden gecompenseerd. 

Download de app

🔔 Blijf op de hoogte van nieuws uit jouw regio, download de gratis NH Nieuws-app via de App Store of de Google Play Store.

Lees ook