Ga naar Content

Oorlogsverhaal: "Ik besta omdat mijn vader geen Jodenster wilde dragen"

Door de coronacrisis kunnen de Open Joodse Huizen niet doorgaan. Tijdens het evenement in Haarlem zouden vertellers rond 4 mei in huizen van veelal Joodse families en verzetsstrijders de bijzondere en vaak pijnlijke oorlogsgeschiedenis die aan het pand kleeft delen. NH Nieuws wil in aanloop naar 4 mei deze verhalen toch delen en spreekt met de vertellers. Vandaag de opmerkelijke geschiedenis van een Joodse familie aan het Spaarne.

Foto: NH Nieuws

De broers Israël en Gompert van Voolen bouwen twee huizen naast elkaar aan het Spaarne in Haarlem. De Joods-Nederlandse mannen zijn niet alleen elkaars broers, maar runnen ook samen een warenhuis. Kleinzoon Ernst vertelt: "Het was een winkel vergelijkbaar met het hedendaagse Blokker dat achter de huizen stond en van alles verkocht. De woningen worden daarvoor gespiegeld aan elkaar gebouwd en ook de gezinssamenstellingen vertonen grote gelijkenis: zowel Israël als Gompert krijgen twee zonen en ze geven ook allebei de kinderen dezelfde namen."

Blote handen

Gomperts zonen Maurits en Elius wonen in het ene huis en de zonen van Israël eveneens Maurits en Elias genaamd in het naastgelegen gespiegelde huis. De vier broers/neven maken onderdeel uit van het tragische lot van de familie. Van Voolen: "De twee jongens die Elius heten, waaronder mijn vader, overleven de oorlog, de Mauritsen worden vermoord door de Nazi's." De ene Maurits wordt met zijn gezin gedood in het concentratiekamp Auschwitz en de ander, zijn neef, sterft onder barbaarse omstandigheden in het ghetto van Warschau. Ook zijn gezin wordt gedood door de Nazi's. Ernst van Voolen spreekt ontroerd over zijn oom Maurits: "Hij moest in de kou met zijn blote handen het ghetto afbreken."

"Hij zag zichzelf niet als Nederlandse Jood, maar als Joodse Nederlander"

ernst van voolen

Elius, de vader van Ernst, overleeft de oorlog door bewust geen Jodenster op zijn kleding te dragen. "Hij zag zichzelf niet als Nederlandse Jood, maar als Joodse Nederlander. Doordat hij geen ster wilde dragen, besta ik." Vader Elius van Voolen blijkt na de oorlog ook nog belangrijk verzetswerk te hebben gedaan: zo was hij de Duitsers te slim af door geboortebewijzen te stelen, te vervalsen en te bezorgen aan talloze Joodse gezinnen, waardoor velen met nieuwe namen wisten te overleven. 

Zondebok

Ernst benadrukt dat dit oorlogsverhaal juist voor nu belangrijk is om te horen: "Ik denk dat het belangrijk is dat deze geschiedenis verteld moet blijven worden, zodat die mensen niet worden vergeten én dat er lessen zijn te halen uit dit verhaal voor nu. Er zijn altijd mensen die weggezet worden als "de schuld van iets." Zoals nu worden mensen aangepakt als de schuld van corona, maar je kunt niet individuen daarop aankijken. Dat gebeurde toen wel: men dacht 'we hebben een zondebok' en dat waren de Joden. Pas op! Het kan weer gebeuren."

NH Nieuws maakt vijf portretten over de Open Joodse Huizen. Kijk hier voor meer video's.

In de weken tot de bevrijding besteedt NH Nieuws geregeld aandacht aan 75 jaar vrijheid. Deze verhalen zijn mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van het Vfonds.