Het is 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd van de Duitse bezetters. Voor het NIOD-fotoproject 'De Tweede Wereldoorlog in foto's' is een selectie gemaakt van de 50 meest aansprekende foto's. De komende weken lichten we op onze website en app dagelijks één van de foto's en het achterliggende verhaal uit.
Zaandam, 25 februari 1941
Van de slechts zes bekende foto’s van de Februaristaking komen er vier uit Zaandam. Ze zijn gemaakt door het kruideniersechtpaar Wijdenes, vanuit het geopende raam van hun bovenwoning aan de Hogendijk (nu Dam) en kwamen terecht in een familiealbum, waar ze pas in 2016 werden ontdekt.
De Februaristaking begon op 25 februari 1941 in Amsterdam, als protest tegen de jodenvervolging. In de loop van die dag bereikten berichten over de staking de omliggende plaatsen en leidden daar tot volksoplopen, zoals op deze foto vastgelegd. In met name Haarlem, Hilversum en de Zaanstreek werd de volgende dag ook het werk neergelegd, waarbij de deelname in de Zaanstreek het meest massaal was. De Duitsers, onder persoonlijke leiding van SS-kopman Hanns Albin Rauter, reageerden met harde hand. Auto’s vol militairen joegen de stakers uiteen en er werd geschoten, waarbij slagersknecht Jan Keijzer dodelijk werd getroffen.
De Februaristaking leidde ertoe dat de bezetter de fluwelen handschoenen van de eerste oorlogsmaanden uittrok. Repressie en snelle nazificatie van het openbare leven maakten van Nederland een genadeloze dictatuur en Zaandam werd nog geen jaar later als eerste gemeente 'judenfrei' verklaard.
Over dit project
De Tweede Wereldoorlog in 100 foto's is onderdeel van het project 75 jaar vrijheid. De afgelopen weken heeft het NIOD samen met de verschillende Noord-Hollandse archieven, musea en met hulp van het publiek een selectie gemaakt van de 50 meest aansprekende oorlogsfoto's van onze provincie. Eind maart wordt duidelijk welke 100 foto's de uiteindelijke canon van Nederland zullen vormen.
Op onze themapagina vind je alle eerder gepubliceerde foto's binnen dit project.
In de weken tot de bevrijding besteedt NH Nieuws geregeld aandacht aan 75 jaar vrijheid. Deze verhalen zijn mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van het Vfonds.