NOORD-HOLLAND - Veel gemeenten doen het de komende jaren zuinig aan. Dat blijkt uit onderzoek van NH Nieuws. Een blik in de meerjarenbegrotingen leert dat veel gemeenten bezuinigen, naar posten zoeken om op te besparen of hogere belastingen innen om de stijgende kosten het hoofd te kunnen bieden.
Vooral de al jaren stijgende uitgaven aan Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en jeugdzorg én de onzekerheid over bijdragen vanuit het Rijk maken het steeds ingewikkelder om begrotingen sluitend te krijgen.
Er zijn structureel onvoldoende middelen beschikbaar voor de Wmo en jeugdzorg. In veel gemeenten neemt het zogeheten ‘sociaal domein’ een derde van de begroting in beslag. Dat zorgt voor grote risico’s, waardoor gemeenten geneigd zijn de hand op de knip te houden.
Gemeent gaan komende jaren bezuinigen - NH Nieuws
Bezuinigingen: van subsidies tot groenonderhoud
Klik hieronder op het icoontje bij jouw gemeente om te zien waarop bezuinigd wordt.
Tekst gaat verder onder de kaart.
Regelmatig worden burgers en organisaties geraakt door de bezuinigingen. Zo verhogen sommige gemeenten de onroerende zaakbelasting (ozb), terwijl andere gemeenten leges en vergunningen duurder maken.
Dat laatste is het geval in Oostzaan en Velsen. Omdat de leges daar zijn verhoogd, zijn inwoners van die gemeenten tegenwoordig duurder uit als ze bijvoorbeeld een uitreksel uit de Gemeentelijke Basisregistratie Personen (GBP) nodig hebben, een boom willen kappen of een dakkapel willen laten plaatsen. Andere gemeenten verlagen subsidies of laten toeristen meer belasting betalen voor hun verblijf.
Intern snoeien en schrappen
Een kwart van de gemeenten blijkt ook bereid intern te snoeien en te schrappen: ze verkopen vastgoed en andere eigendommen, snijden in het personeelsbestand of stellen zichzelf de vraag of werkprocessen efficiënter en goedkoper kunnen worden ingericht.
Een andere bezuinigingsknop waaraan wordt gedraaid, is het onderhoud van de openbare ruimte: zo bespaart Haarlem meer dan zeven ton door minder groot onderhoud uit te voeren aan bijvoorbeeld wegen en straatmeubilair en minder frequent te gaan maaien.
Wat betreft die laatste maatregel snijdt het mes aan twee kanten: "De ecologische waarde van bermen en daarmee de biodiversiteit nemen toe", zo laat de gemeente weten. De bezuiniging op de openbare ruimte betekent overigens niet dat het onveiliger wordt op straat, omdat kleine dagelijkse reparaties wel gewoon worden uitgevoerd.
Subsidiekraan verder dicht
In ongeveer een kwart van de gemeenten wordt aan de subsidiekraan gedraaid. Verschillende organisaties gaan daar iets van merken. Zo ook de Gabberweek, een organisatie die ieder jaar in West-Friesland een week lang activiteiten voor jong en oud organiseert en dit jaar 25 jaar bestaat.
De gemeente Medemblik heeft de subsidie voor de Gabberweek verlaagd en ook andere gemeenten in de regio minderen hun financiële bijdrage. En dat is niet de eerste keer: vergeleken met een aantal jaar geleden moet de organisatie het al met 9.000 euro minder doen.
"Natuurlijk aten we daarna geen taart van plezier, maar het is zo"
De bezuinigingen van de afgelopen jaren hebben er flink ingehakt, maar de organisatie van de Gabberweek heeft steeds het hoofd boven water weten te houden. En ook nu bekend is geworden dat de subsidie opnieuw wordt verlaagd, gaat ze niet bij de pakken neerzitten.
"Natuurlijk aten we daarna geen taart van plezier, maar het is zo", aldus Beenen. "Er doen nog ongelooflijk veel kinderen aan mee en er is dus nog veel vraag en daadkracht. Vandaar dat we bezig zijn met allerlei alternatieve financieringen", legt hij uit.
Door het korten van de subsidie drijft de begroting van de Gabberweek steeds meer op de bijdragen van deelnemers en bedrijven en op giften. Beenen benadrukt dat het verlagen van de subsidie betekent dat de gemeenten minder betrokken zijn, en dus minder invloed kunnen uitoefenen. "De gemeenten verliezen nu de regie, terwijl je met de Gabberweek een prachtig instrument in handen hebt."
"We weten gewoon dat de portemonnee niet overloopt"
Wmo en jeugdzorg
Binnen het sociale domein maken gemeenten veel kosten: Wmo en jeugdzorg zijn duur en daarom houden gemeenten ook die posten kritisch tegen het licht.
Zo wordt er in Schagen onder meer op het ouderenpakket bezuinigd. Dat pakket is bedoeld voor ouderen die een extraatje kunnen gebruiken, maar volgens de gemeente zijn er vorig jaar minder aanvragen binnengekomen dan verwacht. Voor 2020 is daarom besloten minder geld voor het ouderenpakket te reserveren. Wethouder Sigge van der Veek (Schagen): "Er waren er vorig jaar maar vijftien die daar gebruik van maakten, dus daar vonden we ruimte."
De wethouder staat open voor nieuwe initiatieven binnen het sociale domein, maar waarschuwt wel dat ook zijn gemeente geen geldboom in de achtertuin heeft staan: "We weten gewoon dat de portemonnee niet overloopt, de komende jaren."
Niet alleen inwoners de pineut
Gemeenten laten lang niet altijd de burger opdraaien voor de kosten, maar ook de organisaties zelf krijgen met bezuinigingen te maken. Zo gaat de gemeente Amsterdam op termijn 50 miljoen euro besparen door eenvoudiger te werken, krijgt het bestuur in Velsen minder ondersteuning en wordt er in Heemstede voor bijna 40.000 euro aan gemeentelijke eigendommen verkocht.
Ook digitalisering kan ervoor zorgen dat de kosten dalen: om ambtenaren te stimuleren digitaal te werken verdwijnt bij de gemeente Medemblik de helft van het aantal printers.
Verantwoording
NH Nieuws deed onderzoek naar bezuinigingen en besparingen onder alle 47 Noord-Hollandse gemeenten op basis van de meerjarenbegrotingen. Let wel: besluitvorming over bezuinigingen is een doorlopend proces. In het verleden genomen besluiten kunnen in de toekomst worden teruggedraaid.