Expositie vertelt verhaal vluchtende Engelandvaarders: "De razzia's waren begonnen"

Daniel Sajet loopt via een betonnen trap de Hondbossche - en Pettemerzeewering op. Het is de eerste keer dat hij de plek bezoekt waar zijn vader Jaap, buiten het zicht van de Duitse schildwacht met een klein bootje het water in gaat: "Nooit eerder gedaan, heel dom.  Dit is de plek waar ze gevlucht zijn."

Zijn opa, Ben Sajet is een bekende, sociaal bewogen arts in Amsterdam. Al in 1940 staan de Duitsers een keer bij hem in de straat om hem op te pakken. Ze hebben alleen het verkeerde huisnummer, Sajet vertrekt direct naar zijn schoonouders in Arnhem.

"Via omzwervingen is hij weer teruggekomen. Met patiënten bespreekt hij dan de mogelijkheden om naar Engeland te komen. Eén van hen wist wel een oplossing." Zijn zoons Jaap en Herman sluiten zich aan. Ze kopen een bootje van 4,5 meter en gaan met een vrachtwagen richting Petten.

Tekst gaat verder onder de foto (Ben Sajet)

"Het is zeker dat ze hier bij de dijk geholpen zijn door Jan Bellis", vertelt Gonno Leendertse van het Zijper Museum. "Hij was de dijkbaas en kende de hele omgeving heel goed. Hij wist alles van de getijden, windrichting. Hij had ook inzicht in de patrouilles die er liepen."

Sajet vervolgt: "Volgens mijn grootvader liep hier een schildwacht over de dijk. Ze wisten precies de intervallen. Ze zijn, toen het kon, met het bootje de dijk over gegaan. Maar het was nog een hele klus om door de branding te komen. Ze hebben toen toch maar het motortje gestart." Naast de familie Sajet stappen nog vier anderen aan boord om de overtocht te wagen.

De overtocht zal een ware beproeving worden. Ze hopen in zo'n tien uur tijd de overkant te halen, maar halverwege stopt de motor ermee. De rest van het stuk zullen ze moeten roeien.  "Het interessante aan het verhaal is dat mijn opa interesse had in de sterren. Hij kon daardoor met een gestrekte arm de Poolster aanwijzen waardoor ze konden navigeren."

"Wat wij hebben uitgezocht zijn er 39 mensen die de overtocht vanaf de Hondsbossche- en Pettemerzeedijk hebben proberen te maken", zegt Leendertse. "Tien daarvan hebben het maar gehaald. De anderen zijn meteen of later in de omgeving opgepakt. Mensen belanden in 'Hotel Oranje' in Scheveningen en daar is vaak het niet goed mee afgelopen."

De Sajet's weten de overkant wel te halen. Ze worden onderweg gespot door een vliegtuig en uiteindelijk opgepikt door een Engels schip. Nadat hun achtergrond door de Britten is gecontroleerd, melden vader en zoons zich aan bij de marine. Maar al snel krijgen ze slecht nieuws te horen.

Tekst gaat verder onder de foto (Daniel Sajet)

"De groep zou eerst op 17 juni oversteken, maar dat werd 18 juni. De jongere broer, Daniël was al in 1940 naar Engeland vertrokken. Hij had zich aangemeld bij de Royal Air Force. Hij crashte op 16 juni 1941 met zijn toestel en overleed een dag later. Ik ben naar hem vernoemd", legt Daniel Sajet uit. 

Een jaar later slaat het noodlot nogmaals toe. Jaap Sajet, voor de oorlog al een bekend muzikant, speelt in zijn vrije tijd bij een band. Op weg naar de marine gaat het mis: "Hij was op weg naar een nieuwe basis toen ze een ongeluk kregen met hun vrachtwagen. Hij sprong er uit en brak zijn nek. De rest heeft het overleefd."

Tekst gaat verder onder de foto (Jaap Sajet)

Het verhaal van de Sajet's is onderdeel van de nieuwe expositie in het Zijper Museum in Schagerbrug. Ook het lot van de andere Engelandvaarders wordt daar besproken. Daarnaast wordt er stil gestaan bij de hongerwinter. De tentoonstelling wordt geopend door de kleinzoon van Jan Bellis, de man die zoveel mensen op weg probeerde te helpen naar de vrijheid.

Auschwitz

De inmiddels 78-jarige Daniel Sajet heeft zijn vader Jaap nooit leren kennen. Hij werd in november 1941 geboren. Ook zijn moeder heeft hij niet gekend. "Zij werden verraden en naar de Hollandse Schouwburg gebracht. Ze is uiteindelijk in Auschwitz om het leven gekomen." Sajet zelf wordt gered, hij wordt uit het gebouw tegenover de schouwburg weggesmokkeld.