PURMEREND - Wie denkt goed bezig te zijn met het gebruik van groene zakjes komt bedrogen uit. De bio-afbreekbare plastics vormen namelijk een bron van vervuiling voor compost, zo zeggen een wetenschapper van de Universiteit van Wageningen en de Vereniging van Afvalbedrijven.
Dat bio-afbreekbare plastic zien wetenschappers van de Universiteit van Wageningen als ze op verzoek van NH Nieuws en de Plastic Soup Foundation vier kilo compost analyseren. Uit ons onderzoek blijkt dat ten onrechte wordt gecommuniceerd dat bioplastic bij het gft kan.
Bio-afbreekbare zakjes worden gebruikt om gft in te verzamelen en komen zo in de groene bak terecht. Bioplastic is een naam die suggereert dat het geen kwaad kan omdat het volledig verteert, maar dat blijkt niet het geval.
Het is dan ook geen verrassing voor Violette Geissen dat als ze de grotere plastic deeltjes in de compost analyseert, ze bioplastic vindt. De Wageningse hoogleraar Geissen vindt het onbegrijpelijk dat de zakjes verkocht mogen worden. "Ze brengen dingen op de markt, voordat getest is hoe gevaarlijk het is. Ik pleit ervoor dingen pas op de markt te brengen, als onderzocht is wat het doet."
Wat is bioplastic?
Plastic producten zijn ruwweg te onderscheiden in composteerbaar en niet-composteerbaar. De meeste plastic artikelen worden gemaakt van een fossiele brandstof zoals olie, maar ook suikerbieten worden als grondstof gebruikt. Beide soorten zijn helemaal niet composteerbaar. Daarnaast zijn er de biologisch afbreekbare plastics. De meesten daarvan worden gemaakt van maïs, suiker en zetmeel. Hier worden ook de gft-zakjes van gemaakt. Maar ook deze worden dus op dit moment nog niet snel genoeg afgebroken.
Volgens de EU-normen moet bioplastic in zes maanden vrijwel volledig zijn afgebroken en producenten die daaraan voldoen mogen een logo met een kiemplant gebruiken. In de Nederlandse composteerinstallaties wordt gft maar zo'n vijf weken lang bewerkt onder hoge temperatuur. Dat is veel te kort om de zakjes en ander bioplastic volledig te laten vergaan. En dus komen de zogenaamde groene zakjes via het compost terug in de tuintjes en akkers.
"Ze brengen dingen op de markt, voordat getest is hoe gevaarlijk het is"
Geissen heeft er geen verklaring voor hoe het kan dat de EU-norm niet aansluit op de Nederlandse situatie. "Het is heel helder dat het niet klopt. De consumenten kopen dat en denken dat het bij het gft gegooid kan worden."
Ook de Vereniging Afvalbedrijven verkondigt geen bioplastic in de groenbak te willen en zegt dat het bij het restafval moet. Tegelijkertijd zegt de vereniging wel dat gft-zakjes nuttig zijn om meer compost in te zamelen.
'Groene' zakjes vervuilen milieu. Minister: "Het is niet helder" - NH Nieuws
Door de plastic-industrie worden ook verschillende boodschappen verkondigd. "Als ik op dit moment een gft-zakje heb, dan gooi ik dat bij het restafval", zegt Rob Verhagen, directeur duurzaamheid van Oerlemans Packaging.
De grote plastic-fabrikant produceert bewust geen bioplastic voor de consumentenmarkt. "We moeten zoveel mogelijk recyclen, want dan lossen we de problemen met CO2, zwerfafval en materiaal op. Dat is de betere keuze dan alles van biologisch afbreekbaar plastic te maken."
"We moeten zoveel mogelijk recyclen, in plaats van alles van biologisch afbreekbaar plastic te maken"
Holland Bioplastics verkondigt een andere boodschap. De branchevereniging van een groot aantal fabrikanten van biologisch afbreekbare plastics schrijft op haar site: “Als er een kiemplantlogo op de verpakking staat, hoort deze na gebruik thuis in gft-bak, nergens anders.” Ze halen vervolgens een oude brief van de Vereniging Afvalbedrijven aan met daarin een inmiddels herziene visie over de compostering van bioplastic. Als we ze vragen deze communicatie toe te lichten, willen ze niet dat we een reactie publiceren (zie kader).
Ook aan minister van Wonen en Milieu Stientje van Veldhoven hebben we de verwarring over de composteerbaarheid van bioplastics voorgelegd. "Ik vind het belangrijk dat het voor consumenten helder is 'wat kan erin en wat kan er niet in', want plastic hoort niet thuis in ons milieu, niet thuis in compost."
"Ik vind het nog niet helder genoeg in welke bak bioplastic hoort"
Volgens de minister is dat nog niet duidelijk genoeg. "Daarom lopen er ook gesprekken met deze branche om ervoor te zorgen dat mensen weten in welke bak het hoort. Dat moet helder worden." Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) doet ook nog onderzoek.
Bekijk hieronder de reportage over ons onderzoek (tekst gaat verder onder de video)
Compost vervuild met microplastic en "groene" zakjes - NH Nieuws
Geen reactie Holland Bioplastics
Met branchevereniging Holland Bioplastics is uitgebreid contact geweest via telefoon en later via mailwisselingen. We hebben hen enkele keren de kans geboden toe te lichten, waarom ze communiceren dat alle artikelen met een kiemplantlogo in de GFT-bak horen. Op enkele vragen is gereageerd, maar ze willen niet dat wij die reactie publiceren.
We kiezen er daarom voor om fragmenten uit een artikel met titel 'In welke bak moet bioplastic? De feiten op een rijtje' te citeren op de website van Holland Bioplastics, waarin (als reactie op een eerder verhaal in NRC) ze hun zienswijze wel toelichten.
"Voor heel veel producten die in de groene bak worden weggegooid geldt dat zij in meerdere cycli door de composteerinstallatie gaan om volledig af te breken (zoals fruitschillen, noten, bladeren of hout). Bioplastics (voorzien van het kiemplantlogo of OK-Compost logo) gedragen zich niet anders dan heel veel andere producten die al jarenlang in de groene bak worden weggegooid en geaccepteerd worden door de composteerders."
"Bioplastics zijn waarschijnlijk de enige plastic soort die in een 100% circulaire economie nog bestaan, aangezien in een circulaire economie geen gebruik meer wordt gemaakt van fossiele grondstoffen als olie en gas, de basis voor traditionele plastics. [...] Net als de conventionele plastics, zijn bioplastics dus prima te recyclen. Op korte termijn willen de afvalverwerkers echter niet de investering doen om deze nieuwe, duurzamere plastics apart te sorteren en te recyclen en beperken ze zich tot de op olie en gas-gebaseerde plastics. Zouden ze dat wel doen dan heb je producten die zowel kunnen worden gerecycled (de voorkeursoptie) en geen problemen opleveren mochten ze onverhoopt in de compostbak terecht komen."
"Een veel gehoord argument in de discussie rondom de waarde van bioplastics is het feit dat bioplastics geen oplossing zijn voor het zwerfafval en de plastic soep. Dat klopt, we willen ook niet dat die indruk ontstaat. Bioplastics zijn het antwoord op de roep om een duurzame, circulaire economie. Ze worden vervaardigd van hernieuwbare grondstoffen waardoor er geen aanslag wordt gepleegd op de uitputtende voorraad fossiele grondstoffen en daar waar ze gebruikt worden als composteerbare verpakking dragen ze bij aan meer en schoner gft."