Dominee wil taboe in Zandvoort doorbreken: 'Eerder Formule 1 hier dan een Joods monument'

Dominee Teunard van der Linden is predikant bij de hervormde gemeente in Zandvoort, als hij op 4 mei 2012, naar de dodenherdenking bij het Joodse monumentje aan de Professor Zeemanstraat gaat.  Daar komt hij erachter dat Zandvoort ooit een grote Joodse gemeenschap heeft gehad. Niemand praat erover, maar het onderwerp interesseert van der Linden mateloos: "Het begint natuurlijk heel dicht bij. De fundamenten van het christendom liggen in het Oude Testament. Jezus was een Jood, de apostelen waren allemaal Joods. Wij staan heel dicht bij het jodendom."

De dominee wil praten en leren over de Joodse geschiedenis van Zandvoort en hij begint in de kerk. "Dan zei ik tijdens mijn preek op zondag: 'vandaag wil ik het hebben over Mozes in Zandvoort', en dan keek iedereen heel gek, zo van : 'wat bedoelt de dominee nou?'. Maar de kinderen Israëls liepen ooit door de straten van Zandvoort en iedereen had wel familie die nog gewerkt had bij Joodse gezinnen of ze kenden de Joodse winkels nog die hier vroeger waren."

Hij gaat op onderzoek uit en ontdekt hoe rijk het Joodse leven in Zandvoort ooit was. "Er woonden hier veel geïntegreerde Joden,  die op de beurs werkten of in de diamanthandel zaten, maar er woonden vooral echte ondernemers in Zandvoort. Er waren heel veel Joodse winkels in de Zeestraat en de straten erom heen en op een gegeven moment waren hier zelfs meer Joodse hotels dan in Amsterdam."

"Een parel aan de zee"

Zandvoort heeft zijn spoorlijn te danken aan een Joodse familie die inzag hoe belangrijk het was dat er een treinverbinding met de badplaats kwam. De boulevard werd opgebouwd met Joods geld en steeds meer begon het dorp op een echte mondaine badplaats te lijken. Van der Linden: "Europa's mooiste, werd ook wel gezegd. Een schitterende badplaats, een parel aan zee."

Maar die parel had een heel donker randje. In de oorlog verdwijnen alle Joden uit Zandvoort en er wordt nooit meer over ze gesproken. Van der Linden schuift wat ongemakkelijk op zijn stoel: "Nu wordt het lastig, maar laten we er geen doekjes om winden, Zandvoort was een NSB-dorp. Na Winterswijk was het de meest anti-Joodse gemeente van Nederland. Broodnijd speelde mee en de antisemitische sentimenten waren diep geworteld. Al in de 19e eeuw zijn er rijmpjes over het 'Jodenaquarium' en de zee die troebel wordt door alle joden die in Zandvoort wonen."

In maart 1942 wordt de hele Joodse bevolking op de trein gezet naar Amsterdam. De uiteindelijke bestemming: de vernietigingskampen. Van de meer dan vijfhonderd  weggevoerde Joden, komen er maar een paar terug. Tegenwoordig is de Joodse populatie in Zandvoort heel klein. Teunard van der Linden voelt als hervormd predikant de verantwoordelijkheid het verborgen verleden te onthullen, ook al stuit hij daarbij op weerstand. Hij schrijft twee boeken over de Joodse gemeenschap in Zandvoort. "Binnen de kerk werd mij wel gevraagd: Moet dat nou? Ja, dat moet. Wij staan als kerk op de schouders van het Joodse volk. Als iemand de geschiedenis bespreekbaar moet maken, zijn wij het."