Ga naar Content

Innovaties in de Gouden Eeuw: "Ook toen was West-Friesland al groentehart van de provincie"

De 'Roem van Enkhuizen' en de 'Hoornse wortel' waren dé innovaties op voedselgebied in de Gouden Eeuw in West-Friesland. Door de zeeën te bevaren werd de wereld steeds groter en ook de steden groeiden in de zeventiende eeuw enorm. Daarmee steeg de vraag naar eten en het telen van nieuwe soorten groenten die per fluitschip over de hele wereld werden getransporteerd.

De Gouden Eeuw is het thema bij de Uitmarkt in Amsterdam van de provincie Noord-Holland.

Nu experimenteren we met robots en kan men in het Westfries Museum zelfs virtueel over Bataviastad van 400 jaar geleden vliegen, maar toen werden voor het eerst de wereldzeeën bevaren. "De wateren van toen, is het internet van nu", vertelt Ad Geerdink, directeur van het Westfries Museum. "Want het water, net als het internet, gaf je toegang tot een oneindig rijke en gevarieërde wereld." 

Het gebied rondom Enkhuizen met haar vele zaadveredelingsbedrijven staat wereldwijd bekend als 'Seed-Valley'. En voor die naamsbekendheid timmerde West-Friesland in de Gouden Eeuw al aan de weg, aldus Geerdink. "Ook toen was West-Friesland al groentehart van Noord-Holland."

Scheurbuik
In de zeventiende eeuw kwam de koolteelt op gang, met name in West-Friesland rondom Hoorn en Enkhuizen. Zo werd de Roem van Enkhuizen geteeld, een koolsoort die we vandaag de dag nog steeds in de winkels vinden. Van deze witte koolsoort werd met name zuurkool gemaakt. Geerdink: "De zuurkool ging mee op de schepen en was hét medicijn tegen scheurbuik."

En wie denkt dat wortels altijd al oranje zijn geweest, heeft het mis. Ook die zijn een Hoornse innovatie geweest uit de Gouden Eeuw. Wortels zijn van oorsprong geel, bruin of wit. "Veredelaars uit Hoorn kruisten de soorten en zo ontstond de oranje wortel. De wereld weet vandaag de dag niet beter dan dat een wortel oranje is", zegt Geerdink.

Fluitschip
Om alle Hollandse rijkdommen over de wereld te verspreiden, werd het fluitschip bedacht: het toptransportmiddel onder de schepen. Met het fluitschip kon men de helft goedkoper goederen vervoeren. Er was minder mankracht nodig en er konden ook nog eens meer goederen mee.

Schepen waren voorheen kort en met een platte bodem, zo omschrijft Geerdink. "Het fluitschip was langer en dieper. Als je het van achter bekijkt, had het de vorm van een peer met een smal bovendek en een bolle buik." Fluitschepen werden massaal gebouwd, vooral in de Zaanstreek en ook in Hoorn. "Het fluitschip gaf de Hollanders een enorme voorsprong. Daarmee speelden ze de buitenlandse concurrentie volledig van de kaart." 

Uitmarkt Amsterdam
Niks missen van de Uitmarkt? NH Nieuws volgt het evenement. Op onze specialpagina kun je alle verhalen erover lezen. 

Foto: NH Nieuws / Chantal Bos