"Overwegen die niet zijn beveiligd door spoorbomen zijn niet meer van deze tijd." Met die woorden benadrukt staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) vandaag dat alle onbeveiligde spoorwegovergangen in Nederland zo snel mogelijk opgeheven moeten worden.
Deskundigen schatten dat het ongeveer tien jaar in beslag zou nemen om voor alle onbewaakte overwegen een alternatief te vinden en te realiseren, maar die termijn acht de bewindsvrouw nu onverantwoordelijk.
"We gaan er daarom voor zorgen dat we binnen vijf jaar, maar het liefst nog sneller, van al deze overwegen af zijn", zegt ze stellig. Daarmee schaart het kabinet zich achter spoorbeheerder ProRail, die de onbewaakte oversteekplaatsen een jaar geleden reeds als 'te gevaarlijk' kwalificeerde. ProRail nam zich daarop voor dat de zogeheten nabo's (Niet Actief Beveiligde Overweg) in 2021 tot het verleden moeten behoren.
Lees ook: ProRail wil onbewaakte overwegen sneller weg: te gevaarlijk
Van de circa 1.800 spoorwegovergangen in Nederland zijn er nog zo'n 100 onbewaakt. Daarvan liggen er - net als vorig jaar - ruim tien in Noord-Holland, zo laat ProRail aan NH Nieuws weten. Twee overgangen worden relatief weinig gebruikt, omdat ze uitsluitend dienen als toegangswegen naar één of meerdere woningen.
Bekijk op de kaart hieronder welke overgangen in Noord-Holland nu nog onbewaakt zijn. De twee nog bestaande 'huisaansluitingen' zijn hier buiten beschouwing gelaten.
Andere overwegen worden wel gebruikt door doorgaand verkeer, wat tevens betekent dat de kans op ongelukken daar groter is.
Zo raakten vorig jaar drie mensen gewond toen hun auto op een onbewaakte spoorwegovergang in het Heilooërbos werd geschept door een trein. Eerder deze maand kwam een 53-jarige fietser om het leven nadat hij op de onbewaakte overgang in Santpoort-Zuid een rood licht had gemist en door een trein werd gegrepen.
Parallelweg
Al sinds de eeuwwisseling probeert ProRail een oplossing te vinden voor de gevaarlijke situatie, maar de spoorbeheerder kan het maar niet eens worden met omwonenden en grondeigenaren. Daags na het dodelijke ongeval in Santpoort-Zuid reageerde de spoorbeheerder stellig: de levensgevaarlijke situatie bij de spoorwegovergang moest zo snel mogelijk worden opgelost. De meest voor de hand liggende optie: een parallelweg langs het spoor, die aansluit op de beveiligde overgang bij het station.
Lees ook: ProRail wil snel alternatief voor gevaarlijke spoorwegovergang Santpoort-Zuid
"Dat moet binnen nu en enkele weken kunnen gaan gebeuren", zei ProRail-woordvoerder enkele dagen na het ongeluk. "Dan hebben mensen een alternatief en hoeven ze niet meer over het spoor."
Nu, twee weken later, zit er nog geen schot in de zaak, mede omdat de eigenaar van de grond waarover de gewenste parallelweg zou moeten worden aangelegd - Caritas BOAZ - geen afstand van die grond wil doen.
De organisatie vreest - zo zegt een woordvoerder in Nederlands Dagblad - dat een parallelweg de verkeerssituatie nog onveiliger maakt, vooral omdat die parallelweg zou aansluiten 'op een weg waarlangs kinderen naar school gaan'.
Juridisch getouwtrek illustratief
Volgens ProRail-woordvoerder Mercedes Grootscholten is het juridische getouwtrek rond de overgang in Santpoort-Zuid illustratief voor veel andere onbewaakte overgangen. Ook over de onbewaakte overgang op het Laantje van Alverna in Heemstede, inmiddels door ProRail is afgesloten, is het laatste woord nog niet gezegd. "Dat loopt nog bij de Raad van State", aldus Grootscholten. "Daarover wordt nog steeds geprocedeerd."
Waar de belanghebbenden vaak omwonenden zijn, die door opheffing van een onbewaakte overgang vaak moeten omrijden - en dus meer brandstof verbruiken - zijn het soms ook organisaties die hun troefkaart spelen. "Bij een onbeveiligde overweg in Heiloo strijdt Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer voor het wandelrecht", legt Grootscholten uit.
Overgang in Enkhuizen
Omdat ProRail alle onbewaakte spoorwegovergangen liever vandaag dan morgen sluit, kan de spoorbeheerder geen overgangen aanwijzen die prioriteit hebben, legt Grootscholten uit. Uit een lijst die zij met NH Nieuws deelt blijkt echter wel dat een oplossing voor de onbewaakte overgang in Enkhuizen hoog op het verlanglijstje staat.
Lees ook: Ophef over sluiten onbewaake spoorwegovergang Enkhuizen
Het gaat om de overgang nabij de McDonald's aan de N302. Eerder dit jaar bleek dat niet iedereen zich kan vinden in het opheffen ervan, vooral omdat de overgang onderdeel uitmaakt van een populaire wandelroute in de gemeente. "Het is echt wel een drama als het hier dicht zou gaan", zei een teleurgestelde Enkhuizer in juni van dit jaar tegen NH Nieuws.
Ophef over sluiten onbewaakte overgang Enkhuizen - NH Nieuws
Toch lijkt het einde van de overgang nabij. Waar veel andere overwegen particulier eigendom (maar wel openbaar toegankelijk) zijn, gaat die vlieger niet op voor de openbare overweg in Enkhuizen. Zonder de wandelaars weg te cijferen, is het door het beperkte aantal belanghebbenden voor ProRail relatief eenvoudig om op deze locatie een alternatief voor de onbewaakte spoorwegovergang te realiseren.
Heb jij tips? Of een interessante foto of video gemaakt? Stuur ons jouw nieuws op 0630093003!
De twee andere openbare niet actief bewaakte spoorwegovergangen (openbare nabo's) in Noord-Holland liggen in Hilversum, ten zuiden van de stad en ingeklemd tussen de N417 en snelweg A27. De spoorbeheerder werkt inmiddels met betrokkenen - waaronder de gemeente Hilversum - aan een oplossing, zo blijkt uit de door ProRail aangeleverde lijst.
Overwegen Santpoort-Zuid
De overwegen in Santpoort-Zuid (gemeente Velsen) zijn inmiddels ook 'in behandeling', al ligt daar Caritas BOAZ dus nog dwars. Uit de ProRail-lijst blijkt dat het in Santpoort-Zuid om 'niet-openbare overwegen' gaat, waarbij particulieren geneigd zijn hun eigen belangen verdedigen en opheffing van de overgang proberen te voorkomen.
Behalve in Enkhuizen, Velsen en Hilversum ziet ProRail ook graag drie onbewaakte overgangen in Heiloo verdwijnen. Een van die overgangen betreft een zogeheten huisaansluiting, waardoor er voor bewoners van het betreffende huis een alternatief moet komen, om te voorkomen dat je hen te toegang tot hun huis zou ontzeggen.
De twee andere Heiloose nabo's zijn particulier bezit, waardoor ook daar rechthebbende particulieren hun fiat voor opheffing moeten geven. Dat geldt ook voor een overweg in Westwoud (gemeente Drechterland), een overweg in Heemstede (ter hoogte van Gasterij Leyduin) en een overweg in Obdam (station). Laatstgenoemde overweg is een zogeheten reizigerspad op het station.
Huisaansluiting Zaanstad
Een van de twee onbewaakte spoorwegovergangen in Noord-Holland die als huisaansluiting fungeren - in Wormerveer - gaat binnenkort op de schop. "ProRail heeft vorige week de formele opdracht van de staatssecretaris gekregen om daar ook echt mee te beginnen", zo laat woordvoerder Grootscholten aan NH Nieuws weten.