Compost dat gemaakt wordt van groente-, fruit-, en tuinafval (gft) zit soms vol met plastic deeltjes, waardoor het milieu vervuild raakt als de compost over het land wordt verspreid. Boosdoener is de consument, die het gft-afval niet goed genoeg scheidt. Akkerbouwer Jasper Roubos uit Abbenes maakt zich daar boos over.
"Kijk, hier ligt weer een blauw stukje". Boer Jasper Roubos loopt gebogen over zijn land en raapt voortdurend kleine stukjes plastic op. "Ik had wat compost uitgespreid en dat leek een schone hoop, maar er zit allemaal plastic in."
Door compost te gebruiken wil Jasper milieuvriendelijk boeren, vooral omdat compost minder vervuilend is dan mest. "Dit is de basis voor het duurzaam bewerken van je landbouwgrond. Als dat vervuild is, dan hebben we toch een serieus probleem. Burgers gooien gewoon teveel rotzooi in de gft-bak en de bermen", vertelt hij.
Luier en stofzuigerzak
Dat het een probleem is, vinden ze ook bij afval-inzamelaar Meerlanden in het nabijgelegen Rijssenhout. Het bedrijf maakt van gft-afval onder meer groengas, warmte en compost. En als er een nieuwe vrachtwagen het opgehaalde groenafval stort, wordt de problematiek heel zichtbaar. Tussen het groenafval zit een vuilniszak, een gebruikte luier, een volle stofzuigerzak, een chipszak, een blikje en ga zo maar door.
"Alle machines die we hier hebben staan, zijn bedoeld om de vervuiling er uit te halen", zegt manager compostering Gert-Jan Klaasse Bos. "Meer dan vijftig procent van onze verwerkingskosten bestaat uit het verwijderen van materialen die er niet in thuis horen." Verderop in de hal ligt een enorme berg afval die in een week tijd uit het gft-afval is gehaald. "Daar schrikken wij ook elke dag weer van."
Vervuiling oppervlaktewater
Volgens Klaasse Bos wordt het probleem groter en komt dat mogelijk doordat gemeenten strengere regels zijn gaan hanteren voor het aanbieden van restafval. Ze zien daardoor bij Meerlanden een toename van de hoeveelheid restafval in de gft-bak.
Het Centraal Plan Bureau waarschuwde een jaar geleden al dat het strengere afvalbeleid van gemeenten ongewenste gevolgen voor het milieu kan hebben. "Zo kunnen hogere tarieven voor restafval leiden tot vervuiling van ander afval, zoals het groente-, fruit en tuinafval (gft). Van dat gft-afval wordt compost gemaakt en de kunststofresten in compost belanden uiteindelijk veelal in het oppervlaktewater", schrijft het CPB in een rapport.
5 kilo plastic
Bij Meerlanden filteren ze naar eigen zeggen uiteindelijk zo goed als al het plastic uit de compost, maar daar zit wel een flink prijskaartje aan vast. Lang niet alle recycling-bedrijven scheiden zo zorgvuldig, zo blijkt wel uit de compost die akkerbouwer Jasper Roubos bij een ander bedrijf heeft gekocht.
En dat hoeft volgens de Nederlandse wetgeving ook niet, zo blijkt als we het navragen bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. "In Nederland kennen we geen speciale norm voor plastic in compost, wel een norm voor vervuiling van compost. Dat betekent dat er in totaal aan vervuiling niet meer dan 0,5% (dus steen/glas/plastic) totaal in mag zitten."
Op duizend kilo compost mag er dus wettelijk maximaal vijf kilo plastic over het land worden verspreid. Niet alleen boeren en tuinders gebruiken het compost. Ook gemeenten en particulieren verspreiden mogelijk ongewild plastic over het land. De industrie hanteert zelf wel keurmerken met strengere eisen, maar dan nog mag er in de goedkopere compost een aanzienlijke hoeveelheid plastic zitten (0,2%). Bij het hoogste keurmerk dat het compost van Meerlanden heeft mag de vervuiling maximaal 0,05% zijn.
'Vervuilen is een misdaad'
Alleen akkerbouwer Jasper, die aardappelen en uien teelt, heeft voor zijn land vele tienduizenden kilo's compost nodig. Hij snapt niet dat iets wat milieuvriendelijk zou moeten zijn, juist zo schadelijk is. "Het is onbegrijpelijk dat bij anderen geen alarmbellen zijn afgegaan. De plastic soep in de zee is ook op de landbouwgronden aan de gang. Burgers beseffen niet dat ze het milieu aan het verontreinigen zijn."
Met pijn in zijn hart staakt hij daarom zijn pogingen om zijn land vruchtbaarder te maken met compost. Hij vindt dat er wat moet gebeuren: "Het moet als een misdaad gezien worden dat je plastic bij je gft-afval gooit. Het zijn zware woorden, maar het moet niet meer als vrijblijvend gezien worden."