NOORD-HOLLAND Gemeenten verklaren steeds meer documenten geheim. Dat blijkt uit onderzoek van NH Nieuws. Vergeleken met de afgelopen jaren is het aantal flink toegenomen in 2017 tot in totaal 939 documenten. Daarnaast verklaarde ook de provincie nog eens 103 stukken geheim.
Van verslaggevers Joost Lammers en Maarten Edelenbosch
Openbaarheid is de regel, geheimhouding de uitzondering. Het is de credo van veel gemeenten. Maar het tegendeel blijkt waar als je kijkt naar de aantallen. Vergeleken met het onderzoek waarover we vorig jaar publiceerden is het aantal geheim verklaarde documenten enorm gestegen. In 2014 waren het er in totaal nog 588. In 2015 daalde het naar 515. Maar in 2017 verdubbelde het aantal dus bijna.
Geheimhouding? Hoe zit dat?
Overheden horen zo openbaar en transparant en mogelijk te opereren, maar kunnen documenten onder bepaalde voorwaarden ook geheim verklaren. Raadsleden en leden van Provinciale Staten krijgen de stukken in sommige gevallen nog wel te zien, maar ze mogen er vervolgens niet meer over praten. Doen ze dat wel, dan kunnen ze worden vervolgd. Inwoners en journalisten lopen daar regelmatig tegenaan als ze meer inzicht willen krijgen in de inhoud van plannen, besluiten en beweegredenen van politici.
Om uitspraken te kunnen doen over transparantie van onze bestuurders is het interessant om te weten hoe vaak het gebeurt dat stukken aan de openbaarheid worden onttrokken. Dat hebben we uitgezocht door een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur te doen (Wob) en alle gemeenten en de provincie te vragen informatie te verstrekken over het aantal geheimhoudingen in 2017.
'Geheimhouding is gevaarlijk'
Geerten Waling van de Universiteit Leiden deed onderzoek naar de lokale politiek, en maakt zich ernstig zorgen het toename van geheimhoudingen. "Daar moet je mee oppassen, het is gevaarlijk in de lokale politiek."
Zie ook: Reactie geheimhoudingen gemeenten: 'meer geheim door betere economie'
Volgens de onderzoeker zou openbaarheid de regel moeten zijn. "Het wordt vaak gebruikt om raadsleden mee buitenspel te zetten. Transparantie en herkenbaarheid van de politiek is belangrijk. Dat de inwoners ook het gevoel hebben dat het hun lokale bestuur is waarvan ze onderdeel uitmaken."
Interactieve kaart
Bekijk hier op de interactieve kaart hoe het in jouw gemeente zit. Het resultaat geeft een divers beeld. Amsterdam is koploper met 389 geheime dossiers (en 1910 documenten), gevolgd door de Provincie Noord-Holland (103) en Haarlemmermeer (91). Amstelveen, Drechterland, Koggenland, Opmeer, Schagen, Stede Broec, en Texel zeggen helemaal geen geheime stukken te hebben.
Nog minder transparant
Langedijk zegt geen geheime stukken te hebben, maar te werken met vertrouwelijke documenten die ter inzage liggen voor raadsleden. Dat maakt het nog minder transparant aangezien in de wet niks staat hoe om te gaan met vertrouwelijkheid. Hoeveel vertrouwelijke documenten bij de gemeente liggen meldt de gemeente niet. Mogelijk zijn er meerdere gemeenten uit ons onderzoek die op deze wijze werken, maar dat niet hebben vermeld. Het daadwerkelijke aantal documenten dat niet onder ogen komt van de inwoners is waarschijnlijk dus nog groter.
Ouder-Amstel wilde, net als vorig jaar, helemaal niet meewerken aan ons onderzoek. De gemeente hoeft juridisch gezien geen overzicht te verstrekken en wees daarom ons Wob-verzoek af.
Bouwprojecten
Uit de stukken blijkt, voor zover we dat kunnen nagaan, dat het regelmatig gaat om grote bouwprojecten waarover de Noord-Hollanders juist veel willen weten. Ook documenten over onderhandelingen met bedrijven, aanbestedingen en van juridische aard worden uit de openbaarheid gehouden.
