AMSTERDAM Terwijl de roeiers in Rio druk bezig zijn met hun wedstrijden kijken we in deze aflevering van Golden Oldies terug naar 1968, toen Jan Wienese de eerste (en enige) roeier werd die olympisch goud veroverde in de skiff.
Jan Wienese was in zijn tijd een buitenbeentje in de roeiwereld. Hij was fysiotherapeut, studeerde niet aan de universiteit en kwam dus niet uit het wereldje van de corpsstudenten. Wienese kwam van de burgerroeivereniging De Amstel in Amsterdam en hij was ook geen typische roeier. Hij was bijvoorbeeld niet zo lang, wat bij roeien een voordeel is, maar hij nam zijn sport misschien wel serieuzer dan veel roeiers van de studentenroeiverenigingen.
De meeste kennis over het roeien zat wel bij die studentenverenigingen en Wienese moest dan ook veel alleen doen omdat goede coaches ontbraken. Dat vond hij zo frustrerend dat hij zelfs stopte met roeien en ging zwemmen. Maar een jaar later lonkte het roeien toch weer en vond hij een coach die hem naar de top van de Nederlandse skiffeurs loodste.
Geobsedeerd door olympisch goud
In 1965 sloot hij aan bij de internationale top met een derde plaats bij het EK en een jaar later werd hij tweede bij het WK. Dus toen begon hij te denken aan de Olympische Spelen. “Ik raakte geobsedeerd door olympisch goud”, zei hij later.
Roeiers krijgen, zeker aan het begin van het seizoen vaak blaren op hun handen, voordat zich daar eelt vormt. Maar blaren kon Wienese zich als fysiotherapeut niet veroorloven, daarom trainde hij veel meer op techniek en minder op pure kracht en uithoudingsvermogen. Hij ontwikkelde een perfecte rust en balans in de boot. Soms zat hij daartoe tijden stil in zijn skiff terwijl andere roeiers baan na baan roeiden op de Bosbaan.
Bijna plek kwijt voor Mexico
In de aanloop naar Mexico werd hij ziek tijdens de warming-up voor de Holland Beker en verloor de Nederlandse titel aan Harry Droog. Gelukkig voor Wienese was al besloten dat Droog in de dubbeltwee zou roeien, zodat hij toch in de skiff mocht starten in Mexico.
Eigenzinnig als hij was bereidde hij zich op zijn eigen manier voor op de Spelen. Na de pre-olympische wedstrijden in Xochimilco, een wijk van Mexico Stad, trok hij zijn conclusies. "Inlossen van zuurstofschuld zal op deze extreme hoogte onmogelijk zijn". Dat betekende volgens hem dat hij het op de eerste 1000 meter rustig aan zou moeten.
Die tactiek bleek te werken. Hij liet zijn grote concurrent, de Duitser Meissner eerst wat uitlopen, om in de tweede duizend meter voluit te roeien en ruim te winnen. Die inspanning zorgde er wel voor dat zijn hoofd haast uit elkaar barstte. Minutenlang zat hij met zijn hoofd tussen zijn benen bij te komen. "Ik was van de duivel bezeten. Mensen kunnen in tijden van oorlog en rampspoed boven zichzelf uitstijgen", verklaarde hij zijn overwinning.
Nog steeds roeit hij
Niet lang na de Olympische Spelen stopte Wienese met de wedstrijdsport, maar roeien bleef hij wel doen. Hij is nog steeds af en toe op de Bosbaan te vinden of gewoon op de Amstel.
De skiff waarin hij goud behaalde werd in 1999 geschonken aan het Nederlands Sportmusseum. Maar toen de boot in 2005 op een veilingsite te koop stond heeft Wienese hem teruggekocht.
Lees ook de andere Golden Oldies:
Haarlemmer Frans Hin, 14 jaar en goud op de Olympische Spelen