Het Zuiderzeemuseum bestaat 75 jaar. Reden genoeg voor een feestje in Enkhuizen. Al leert een terugblik dat er nog voor de start van het museum in 1948 meer kapers op de kust waren. Zo hebben onder meer Amsterdam, Harderwijk, Volendam, Muiden en Hoorn ook wel oren om het Zuiderzeemuseum binnen te halen.
Het begint allemaal met de komst van de Afsluitdijk tussen Noord-Holland en Friesland in 1932, waardoor de Zuiderzee in het IJsselmeer verandert. Met grote gevolgen voor de omgeving. "Mensen die aan de Zuiderzeekust woonden, waren vissers of bedrijven die voor de visserij leverden. Die raakten werkloos en moesten hun leven opnieuw inrichten", vertelt Kees Hendriks, hoofd Collectie en Informatie bij het Zuiderzeemuseum
Al even daarvoor ontstaat de gedachte hoe deze Zuiderzeecultuur in een museum gevat moet worden. Enkhuizen heeft grote interesse om daarmee aan de slag te gaan, maar blijkt daarin niet de enige. Toch valt uiteindelijk vlak na de oorlog wel de keuze op de historische havenstad.
De bruidsschat van Enkhuizen
Volgens Hendriks heeft het twee redenen. "In Enkhuizen bleef er een weids uitzicht op het water. Dat was door dreigende inpoldering op andere plekken niet zo. En daarnaast was er een bruidsschat van de Enkhuizer bevolking."
Daarmee doelt hij op de inzamelingsactie van de bewoners. Bovendien schenkt zaadveredelingsbedrijf Sluis en Groot het VOC-pakhuis het Peperhuis aan de Wierdijk. "En er was ook veel steun van de gemeente voor het opknappen van de panden. Daar kon er een vliegende start worden gemaakt en kreeg Enkhuizen dus het museum."
Tekst gaat onder de foto verder.
Begin jaren '50 van de vorige eeuw worden er in het Peperhuis, omgedoopt tot het Binnenmuseum, de eerste tentoonstellingen gehouden. Met meubilair, schilderijen, klederdracht en spullen die te maken hebben met de visserij.
Toch duurt het nog meer dan dertig jaar voordat ook het buitenmuseum wordt geopend. In 1983 om precies te zijn. "Het duurde lang voordat er een plan was, waarvan iedereen overtuigd was. En de andere uitdaging was geld. Want voor het overbrengen van 140 gebouwen die hier nu staan, heb je veel geld nodig. En dat ontbrak lange tijd. Pas in de jaren '60 was er een goed plan en ook geld beschikbaar", aldus Hendriks.
Steen voor steen herbouwd
Een plan waarbij een Zuiderzee-dorp wordt nagebouwd op basis van kadastergegevens uit 1832. Het begint met de bouw van de kapel (zie onderstaande foto). "Die werd in Den Oever en Wieringen afgebroken en steen voor steen nagebouwd in het museum." In de jaren erna komen er steeds meer panden bij. "Op een gegeven moment werden hele gevels naar het museum vervoerd met de vrachtwagen. Maar ook hele gebouwen, zoals het houten kaaspakhuis uit Landsmeer. Die werden per schip hier naartoe gebracht."
Tekst gaat onder de foto verder.
In het begin is het niet moeilijk om aan de gebouwen te komen. De vernieuwingsdrift uit de jaren '70 zorgt ervoor dat veel gemeenten maar al te graag af willen van hun oude panden. "Daar hebben die gemeenten later wel spijt van gehad", vertelt hij.
In 1983 ging het Buitenmuseum ook open en in 1991 werd het laatste bouwwerk neergezet. Hendriks: "Als je hier rondloopt kan jij je veel beter voorstellen hoe het er vroeg uit heeft gezien. Met alle oude ambachten. Je ruikt hier de vis die gerookt wordt, hoort het klapperen van de zeilen. Je krijgt een idee wat de mensen toen meemaakten. Het goede, maar ook de ontberingen. Want het was er krap, vochtig en je zat met veel mensen in één ruimte."
Verhaal over Zuiderzee blijft belangrijk
Ondanks dat er steeds minder Nederlanders zijn die de tijd van de Zuiderzee hebben meegemaakt, vindt Hendriks het belangrijk om dat verhaal te blijven vertellen. "Het vertelt ons over onze identiteit, onze wortels. Dat is enorm belangrijk voor een gemeenschap. Je moet weten waar je vandaan komt om te weten waar je naartoe gaat."