AMSTERDAM Gemeenten en ook de Provincie Noord-Holland verklaarden in 2017 veel meer documenten geheim dan afgelopen jaren, zo blijkt uit onderzoek van NH Nieuws. Aan de top vijf van gemeenten en de Provincie hebben we een reactie gevraagd. En daaruit blijken de redenen behoorlijk uiteen te lopen.
Lees meer over ons onderzoek: Gemeenten houden honderden documenten geheim voor inwoners
Amsterdam
Amsterdam is koploper. In totaal werden hier 389 dossiers (en 1910 documenten) geheim verklaard, fors meer dan de jaren ervoor. Dat heeft volgens de gemeente een logische verklaring: "We zijn overgestapt op een nieuw systeem en een nieuwe werkwijze. Voorheen registreerden we alleen op welke dossiers geheimhouding was opgelegd. Er was niet inzichtelijk op welke documenten het besluit precies betrekking had en als er alleen op bijlagen geheimhouding werd opgelegd, dan viel dit buiten de registratie. En documenten die tijdelijk geheim moesten blijven werden bovendien in veel gevallen niet geheim verklaard, maar 'onder embargo'. We hebben dat aangepast, waardoor we nu beter inzicht hebben, en dat verklaart ook de stijging in het aantal geheimhoudingen."
"We zijn er nu veel scherper op waarom en voor hoe lang geheimhouding wordt opgelegd. We vragen dus om veel beter uit te leggen waarom geheimhouding nodig is en voor hoe lang dat dan moet. Als het voor onbepaalde tijd is, vragen we jaarlijks of het nog van toepassing is. Nu kan het nog wel eens voorkomen dat stukken nog geheim zijn, terwijl dat niet meer nodig is."
Provincie Noord-Holland
De Provincie had vorig jaar 103 documenten geheim verklaard, ook veel meer dan ervoor. In een reactie laat de Provincie weten: "We hebben in totaal 863 besluiten genomen om het in de context te plaatsen. Bovendien wordt in het meerendeel van de gevallen de geheimhouding binnen een paar dagen alweer opgeheven."
Haarlemmermeer
In Haarlemmermeer verdubbelde het aantal geheimhouding bijna tot 91. Burgemeester Onno Hoes reageert: "Het gebeurt vooral als het om economische financiële belangen gaat. Of dat het concurrentiegevoelige informatie is. Een verdubbeling verrast mij niet. De economie is 'booming'. Er zijn hier steeds meer bestemmingsplannen en steeds meer bedrijven die willen bouwen. En daar horen ook meer contracten bij waar gevoeligheid aan verbonden is. Ik vind 91 niet veel. Als je naar het lijstje kijkt staan er geen vreemde documenten op."
Zaanstad
Zaanstad had in 2017 meer geheimhoudingen dan in de drie jaren ervoor. In totaal waren het er 58. "In Zaanstad geldt in z’n algemeenheid dat openbaarheid van documenten de regel is, oplegging van geheimhouding is een uitzondering. Er wordt getracht geheimhouding zoveel mogelijk te beperken, bijvoorbeeld door geheime informatie in aparte bijlagen op te nemen, waardoor dus niet het hele besluit geheim is, maar alleen enkele bijlagen. Steeds wordt zorgvuldig overwogen of geheimhouding op stukken echt noodzakelijk is."
"Maar dat kan dus noodzakelijk zijn om de volgende redenen: (financiële) belangen derden, (financiële) belangen gemeente, (financiële) belangen gemeente en derden, privacy (personele aangelegenheden). In het aantal geheime stukken zit door de jaren heen een kleine schommeling. Daar is verder geen specifieke verklaring voor. In het ene jaar spelen nu eenmaal meer onderwerpen waar bovengenoemde zaken in het spel zijn dan in het andere jaar."
Hoorn
Ook Hoorn kent een opvallende stijging. De voorgaande jaren kwam het aantal niet boven de 10 geheimhoudingen, in 2017 waren het er 44. "De stijging komt doordat we sinds eind 2016 een nieuw geheimhoudingsprotocol hebben. We houden het nu nauwkeuriger bij en de stellers van de stukken worden expliciet gewezen op de keuze om een voorstel geheel/gedeeltelijk en/of tijdelijk geheim te houden. We zijn dus veel alerter en maken bewuste keuzes. Bovendien werden voorheen documenten die tijdelijk geheim waren 'vertrouwelijk' verklaard, maar dat kan juridisch niet. Dus die zijn nu ook geheim."
"De stelregel is: transparant/openbaar. Het gaat in bijna alle gevallen om bijlagen van voorstellen en om tijdelijke geheimhouding, vanwege juridische procedures of inkoopprocedures. Zo is bijvoorbeeld een voorstel wel openbaar, maar de specifieke inkoopgegevens niet. Er wordt dus ook preciezer bepaald wat niet openbaar kan zijn, met als doel om zo min mogelijk informatie niet openbaar te maken."
Diemen
Ook Diemen viel op met 44 geheimhoudingen. "De gemeente Diemen hanteert het standpunt dat in principe alle stukken waarover besluiten zijn genomen openbaar zijn. Diemen is één van de snelst groeiende gemeenten van Nederland. Daardoor moest de afgelopen jaren op relatief veel stukken (tijdelijk) geheimhouding worden opgelegd. Dit heeft met name betrekking op stukken over onderhandelingen, aanbestedingsprocedures en overeenkomsten bij bouwprojecten. Vaak worden stukken later wel openbaar, bijvoorbeeld als een opdracht definitief is verleend en de financiële belangen van de gemeente niet geschaad kunnen worden door openbaarmaking."