Zaans verzet werkte samen met Den Haag: film als eerbetoon aan leden Stijkelgroep

De Stijkelgroep was een verzamelnaam voor één van de eerste verzetsverbanden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Verschillende verzetsgroepen – ook uit de Zaanstreek – werkten met elkaar samen. Al vroeg in de oorlog (1941) werden 47 mannen en vrouwen opgepakt nadat twee agenten van de Sicherheitsdienst (SD) de Duitsers hadden getipt.  

"Die naam Stijkelgroep is eigenlijk verzonnen door de Duitsers", zegt Dirk Jan Jonker, voorzitter van de Stichting Eregraf Stijkelgroep. Han Stijkel zocht direct na de Nederlandse capitulatie contact met politici en militairen en wist zo al vroeg een verzetsbeweging op te richten. "Er waren wel meer leidende figuren, maar omdat ze hem als leider hebben gezien hebben ze het de Stijkelgroep genoemd."

De Waakzaamheid

In Koog aan de Zaan speelden Hendrik en Louise Ero een grote rol in het verzet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren ze door de Duitsers verdreven uit Parijs. Als uitbaters van horecagelegenheid De Waakzaamheid waren ze een verzamelpunt voor andere leden uit het verzet.

De Ero's organiseerden overleggen, verstopten wapens onder de dansvloer en hielpen bij de opvang van Engelse vliegeniers. Daarnaast werd er volgens Jonker in de Zaanstreek maar ook Den Haag gekeken naar hoe de Duitsers hun verdedigingslinie aan de Noordzeekust aan het opbouwen waren.

Tekst loopt door onder de foto.

De verzetsgroepen verzamelden bruikbare inlichtingen en speelden die door naar Engeland, waar de regering naartoe was gevlucht. "Er zaten bij de Stijkelgroep een aantal militairen en oud-militairen. Mensen met een netwerk die relatief makkelijk Engeland konden bereiken." 

Nadat de 47 leden waren opgepakt werden ze gevangengezet in het 'Oranjehotel', een beruchte gevangenis in Scheveningen. Na een jaar werden ze overgebracht naar Berlijn, waar een zogeheten showproces volgde. Een groot deel van de groep werd gefussieerd, een paar leden werden doorgevoerd naar concentratiekampen. Slechts vier leden overleefden de oorlog. 

Herinnering Stijkelgroep levend houden 

De film kwam vorig jaar juni uit en werd gemaakt door de stichting om de herinnering aan de Stijkelgroep levend te houden. Daarvoor kreeg het ook donaties van de nabestaanden. Jonker: "Oorspronkelijk zou de film tien minuten duren, maar toen we er mee bezig waren is hij 28 minuten geworden."  

Jeroen Breeuwer, kleinzoon van Hendrik en Louise Ero, vertelt in de film dat hij pas op zijn vijftigste echt in zijn familieverleden is gedoken. Toen pas kreeg hij door dat zijn grootouders een belangrijke rol in het Zaanse verzet speelden. Het is geen uniek verhaal: veel slachtoffers van de oorlog hebben nooit hun mond opengedaan over de verschrikkelijke ervaringen die ze hebben opgedaan.

Jonker: "We horen op veel plekken dat de eerste generatie, die de oorlog bewust heeft meegemaakt, een beetje in de stand zat van: niet over praten en door, gewoon vergeten en vergeven, we moeten verder met leven. Dat pas de tweede, derde generatie echt nieuwsgierig is naar hoe het dan precies zat. 'Wat deed papa of mama? Wat deed opa of oma? Dat was de rol van ze. Hoe is dat gegaan?'"

Via deze link meer over de Stijkelgroep, de film over de verzetsmensen is bovenaan dit artikel te zien.